Z.Dersim (Ziyaretçi)
| |
EZ KAMO?
21 Ağustos 2009 Cuma Saat 15:00
Ti, Dersîm de Kurde Êleviya, Sincar da Kurde Ezidi û Kurdistane pîl de Kurde Şafii ya. Ti, Dersîm de Kirmanci qeseykena, Palu de Zazaki/Kirmanci, Amed de Kirdki/Kîrmanci; Hewler de Sorani, Hewreman de Gorani (Kîrmanci-Zazaki-Kirdki) qeseykena. Le ti onci Kurda. İnance to, zarava to çi bêna bîyo bo, ti besenekena ke bîvaji ez Kurd nîyo. Lawîka Dersim çi vana, goşdarê bike: „DERSÎM warê mayo, Kurdistan welate mayo.„
Coğrafya mîllete Kurd jede gîrsa. Sêwaz ra heta Kîrmanşa; Gole Urmiyera heta Koyene Toros şare ma jiyana xo wîyarnêno. Tayê vane hirîs, tayê vane çewres milliyon Kurd estê. Mîllete ma mîlletero kan û hem ji jede gîrso. Tîrkan ra çar hazar sar ravêr na coğrafya de jiyane xo wîyarno. Literatüre diroke de (tarix) GUTİ, KASİT, MED bav û kalike (ataye) Kurdane.
Dayîkbuyena İSA Pexamber ra hazar sar raver dîna de aşir benê koçbêr, welate newey ser sonê, tayê aşire ARÎ Koyene Qafkas ra werêne ra (geçip) sonê başur (güney) û derdorê Koyene (çiya) Zağros de kûnê horte mîllete kan (kewn) uza vîndenê. Edi zimane na aşirone ARÎ beno zimane mîllete Kurd. Zimane Kurdan dînade kûno çe (key) (familya) zimanê Hint-Avrupa. Xelkê Fars, Kurd, Belucî, Paştunî familya Hint Avrupa ra rayê.
Gruba zonê Hint-Avrupa de; zimane milleten Macar û Fin xariç, zimane Avrupa, zimane Kurdan u Farsi esto.
Gruba zonê Ural-Altay de; zimane Tirkan, Macar, Fin û Moğol este.
Ziman ki je jiyane ison (insan) xo wurnayişkeno, cira zarav vejîne, ya ki beno vînd. Mesela devleta Alman de niyadimê. Şare bîn Almanu ser vane ke, welate „Denker und Dichter“ yani welate fikîrdâran (düşünür) û helbestwan (şair). Le oncî ke Almanya de zarav zafe. Ez baverken ke, eke zu kes ke zarava Bavyera, (zarava başur), bakure (kuzey) Almanya de qeseybikero kes famnekeno. Ya ki zarava bakur Bavyera de famnebena.
Vajîme şima Almani zonene. Şima sonê lokanta û lista lokanta wanêne (okumak). Mesela zarava Bavyera de „vo de Viecha“ ya ki „Aus' m Wossa“ nüsnayişbîyo. Şima famnekene ke no çîyo. Ez Almanî zonen, mi famnekerd. Ez baverim keso ke zarave Bavyera nêzoneno besenekeno fambikero. Le mi heta nika şare Bavyera ra nêhesna ke, vajerê ma Alman nime. Ma millete bîn me. Zarava ma serbexoya.
Mi cor vat ke, ziman je jiyano, waxte girs de wurnayişbeno. Eke şar züvinra bîdür, mümkünatiya xo esta ke serbexo bo. Le onca ki merdîmena xo vîndnêbena. Zimane Alman de xeta Rhein-Mein ra cor û cer zarav este.
Nika îtara şîme jiyane zimane Kurdan sêr. Heta nika devleta mîllete Kurd çinebiya. Eke durum niyabî, standartizasyona ziman ki nêviraştino. Ziman ra zarav vejine. Zimane millete Kurd ra çar zarave esasi vejiye. Je Almanu, xeta cer û cor. Xeta Cor de zarave Kurmanci û Kirmanci (Zazaki-Dimilki-Kirdki) û xeta cer de zarave Sorani û Gorani estê. Millete Kurd jedetir Kurmanci qeseykeno. Millete maye cer (başur) jedetir Sorani qeseykeno.
Heta nika devleta ma çinebiya ke ziman standartize bo. Coka ma besenekeme ke züvîn (bir biriyle) de qeseybikerime, züvîn fambikerime. Şare maye başur û rojhelat züvîn famkeno, çike ziman ne İran de ne ki Irak û Suriye de je Türkiye qedexenebiyo (yasak olmamış . Yani eke ewro şare ma besenekeno züvînde qeseybikero, qusur jedetir devleta Tirkdero.
Mi roze Frankfurt de taxi guret ke, mi bêro zu adres. Şoför esmer bî. Mi perskerd ti kot ra yêna? Vat ez Kurdistan ra yên, heremê Hewreman ra yên. Ma züvînde Kirmanci qeseykerd. Ez baverken ke eke insan rind Kirmanci bîzono (bilse), qeseykerdene de problem nêmaneno. Peki vajîme, çira zarava şare Hewreman û Dersim niya nejdiye? Evê vatena dirokvan Prof.İsmet Şerif Vanli; verênde DERSÎM u HEWREMAN zu şerit de züvîn ra gîredayêbeno.
Peyniye hücüme Moxol de na şerit cêr u cor cabeno, rişino. Alaka xo züvînra birîna. Coka bingehe zarava Kirmanci û Gorani züvîn ra nejdiyo, ya ki je züvîno. İson standarte ziman mektev û medrese de musayeno. Nejdiye heştay sere zimane Kurdan Türkiye de qedexe kerdo. Heta nika domane millete Kurdan besenekene ke wendexane (dibistan) de zone xo bimusaye.
Peynîye sarene newende taye şare Tunceli (Ez dînera nêvan Dersimiz), vane ma Kurd nîme.
Çi ke Kurden zaf zexmeta, gereke mordem de cesaret bîvo, ison ke vano ez Kurdım, dêy de roye Kurdan esto. Sarê dey sêr her çeşit belay yenê. Naye ke Kurden ra dür vîndenê, yê vanê ma Zaza imê, zone ma serbexoyu. Zarave Kurd niyo.
Dima ki, nîne Zazaistan û netewiya Zazay (ulusu) vet. Le mîllete ma na zürê nînu naskerd û puçkerd. Şare ma rînd zona ke, naye ke nîya qeseykene, mordeme MİT e, mordeme devlete, wazene ke mîllete ma parçe parçe bikerê. Nîne niyada ke linga zürê xo nêreşina hard, nika ki vane: „Ma millete Desim ime, zimane ma zimane Dersimo.“ Yani wendox famkene ke, zürê kan şiye, newey ame. Verende aşîr aşîr şare ma parçe kerd, dima Elevi-Sunni, dima ji siyesetenê Tirakan şare ma parçe kerd.
Dersim de hem Kurmanci/Kırdaşi û hem ji Kirmanci/Zazaki qeseybeno. Vajime Qisle de (Nazimiye) Kirmanci, Mezgêrd de Kurmanci qeseybeno, peki na mîllete ma beno di mîllet? Yani sosyal, zagon (kültür), roy (ruhsal), moral her hetra zu mîllet çutir beno di mîllet? Nika destê xo vicdanê xo sêr ronê û vaje: şare Mezgêrd û Qisle zu millet ya ki di mîlletê?
Nayê ke mîllete ma parçe parçe kenê, mença ya ki eşkera mordemê devleta Tirkê. Şima gerekê nînê niya bîzone û nasbîkere.
Ma zu (yev) millet mê. Kurmanc, Kirmanc-Zaza û Goran- Soran pêro piya zu millet mê. Mîllete Arap ji zaf zarave xo estê, le kes ne vano ke zarava rojhelat u rojava, zarav nîye zimane serbexoyê.
Eke devleta ma ke bîbiyenê, herhal je devleta Alman zaraven Kurd Dersim de Kırmanci/Zazaki, cayê bîn de Kurmanci/Kırdaşi mektevu de (dibistan) qeseybiyene. Mesela şare ma ke serbexobo, kam kamji zarave qeseykeno, ya ji înance xo çi beno bivonê, fikre xo sê beno bivo têlewêde azad bîmano.
O waxt ma avê some. Na mesela hem zexmeta, hem ji reheta. Ez baver ken ke, edi xorte Kurdan dişmene xo naskenê, kamo ke mîllete ma parçe parçe keno nasbikerê. Xorte Kurdan quweta xo biderê züvîn, kamiya xo ser wayir bivejiye, yekiti (birlik) bê. Yekitiyenra devlet wejina.
Nika xora persbike, ez kamo?
http://www.newededersim.com/author_article_detail.php?article_id=111
|
. Yani eke ewro şare ma besenekeno züvînde qeseybikero, qusur jedetir devleta Tirkdero. 