| Navigation : Yönetim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
=> Daha kayıt olmadın mı?
******** SIMA XÊR AMÊ KURŞİYE WERENAYİŞİ ********
***** DERSİM ZAZA PLATFORMUNA HOŞ GELDİNİZ *****
PLATFORUM (şifreli) - Hotay serrio ke dırveta Dêsım hona wes nêbiya Hüseyin Aygün (Ziyaretçi)
| |
Hotay serrio ke dırveta Dêsım hona wes nêbiya
Tarıxê Dêsım de hiris u heşti zof xêfılê de gırana. Na ğezev de Dêsım de eve hazaru cini, cüamerd, domon kışti, eve hazaru mılet surgın kerd, dew vêsnay, kerd thol. Ğezevo hiris u heşti tarıxê Tırkia de ki cao de muhim cêno. İdarekarê hukmatê u waxt, wast ke Tırkia de teyna tek zu mılet, tek zu zon vo, na ruval ra kokê sarê Dêsim ardi. U waxt ra na waxt na mesela sero qesey kerdeane tomete viye.
Hetê Dêsımızu ra ki nu hêni ğezevo de gırs vi ke sarê Dêsım tersu ra domonunê hore bile qesey nêkêrdenê. Vatenê ki “Haq i serru peyser nêaro, ma nêhesna diya.” Desımız hên tersay vi ke tarıxê ho sero hata na serrunê peyenu kês thoa nêkerd, ne kıtav vet, ne film ont. Na serrunê peyenu de gıra gıra na mesela sero qesey kênê, kıtavu vêzenê, belgesel oncenê, tarıxê ho sero pelga de newiye kênê ra.
Na kıtavo ke destê sıma dero dı heti ra zof muhımio. Na mesela ‘38i sero hata roza ewroene kıtavê ke vejiyê letê jêdê Tırki ra vi, na kıtav zonê ma rao. Heto bin ra ki iyê ke ‘38i ra xêleşiyê, i qesey kenê. Nustoğ Xıdır Aytaç pers keno, i cüav danê, çı ki diyo cı rê qesey kênê. Piyê nustoği ki ‘38i ra wes xêleşiyo, coka ro Xıdır Aytaç ızravê naynu rınd zoneno.
Na kıtav de iyê ke qesey kênê, mitralyozun u bombun u topu ver xêleşiyê. Her qeseykerdaene de ‘38i sero zof çi mıseme, hemi ki ağlarê Dêsım nas keme. Misal vajine, Uşênê Seyd sero xêyle malumat cême. Xeyzanê Çena Uşênê Seyd, piyê ho sero vana “şiya ho gırane viye”, “jê astarê serê sodır”, “jü esta ke zof baqılo”, “esker ame, piyê mı bêrdi, ma reyna piyê ho nêdi.” Qesê huya peyen de ki nia vana “awa ke ma diyê, kês mevino.” Oncia kıtav de Weliye Wusê İmam sıreo ke Uşênê Seyd erzene dare vano ke “kemerê khuç derdê mılet rê berveno, khela koê Dêrsım rıjiyê.” Tornê Uşênê Seyd Memede Ap Şıx Ali ki nia vano “khalıkê mı est dare, cınazê dey nêdê, pê heşiayene ma berdê hetê Wuşenige de darde we, mılkê khalıkê mı ki hukmat ağme kerd.” Çıçê Heme Sağıj ki heqa Uşênê Seyd de vano “domu de domu, pil de pil vi, astarê ho bereqiyenê.” Qesey kerdeane saadu ra vineme ke Uşênê Seyd mordemo de zonaoğ viyo. Sıreo ke esker berdo vato “yê ma lao, yê sıma ki qelfe qelfe.”
Çê Sewşenê Nazıke çınay rê, çıturi qırr kerd? Koê Sıpe de se bi? Mılet Dêrê Laçi de bêkefen u bêmezele çıturi şi? Paxê Havig de esker mılet çıturi pise kerde, berde kıste? Dewa Ağzunige de çê Sıleman Ağay çıturi qırr kerd? Ciniu, çıturi ho est çhemê Muzır ki destê esker mekuyê? Eve asmu, mılet kou ra çıturi vêsan u têsan mendi, nêmerdi? Na kıtav de ni ki ardê ra zon.
Kıtav de Dodiyê Sılê Dıli (piyê nustoğ hên zelal qesey keno ke isu sas beno: “her jü ra mane diyenê, tek ve tek berdenê, kıstenê”, “mılet xapiya vake ‘ma kêşi rê thoaye nêkerdo, çiyo heram çê made çino, çayê ma qırr kêrê?’ Halbıke Heniye Dızdu, Şine qırr kerde, çhemê Muzır cendegi ardenê.”
Kami ke na kıtav waneno efkaro de gıran niseno ser. Kês nêwazene ke dırvetê khan newe kêrê. Hama raştiya awa ke dırvetê mıletê ma ra hona goni yena, khulê ma kês nêpıstê, kês derdê ma ra derman nêbiyo. Derman haza vındero, tometa hona vınetaiya. Tırkia gereke izne bıdo ke, na hadisu sero isu ret bıguriyo, yasaxi wedariyê, Tırkia eve qırkerdena ’38i biero têri. Na ruval ra nustoğ Xıdır Aytaç karo de muhim keno. Tarıxê resmiyo ke zuru ser nuşiyo, kıtav de vejine werte, her çi beno zelal. Çıqaşi ki mırozın vime, Xıdır Aytaç tarıxê ma ano verê çımunê ma, xızmetê de rınd kêno.
Kam ke tarıxê mao rast meraq keno na kıtav bıwano. İson, rastu eve wendene ra mıseno. Oncia kam ke wazeno ke zonê ma rınd bımıso, bıwano.
Seveta kıtav berxudariye Xıdır Aytaç van, dest u payê to weşi vê !
Asma zımıstona peyene 2009
| | | | Hüseyin Aygün (Ziyaretçi)
| |
DEWLETA XORİYE
Dewleta Xoriye
Dire asmi ra nato ke hadisa Şemdinliye sero qesey beno. Na qeseykerdene de dewleta xoriye sero zu ki kontrgerilla sero qal yeno ra. Çıke, na hadisa de dı subayunê dewlete bombey eşti vi dukanu, heto bin ra ki davançey nay vi mıleti ra. Na hadisa heni eskera biye ke serverê hukmat Erdoğani vake “na hadisa lokal niyo”; temsılkarunê eskeria bile vake ke “Şemdinliye de jêvegi estê.”[1]
Na hadisa ra tepia se bi? Mekemi, çawıso ke qersuni vornay mıleti ro, o verda ra. Heto bin ra ki, ses mordemiê ke na mordemê eskeria pê gureti, mekemi i ki eşti zerre. Heqa naynu de dewa kerde ra ke “ni dewleta ma kenê letey.” Mekeme wazeno ke hata merdene hepıs naynu do. Na mekemeo ke na ses mordemu rê dewa kerde ra, pê jêvegu, pê mordemunê eskeria nêşikiya. Çıturi pê bışikiyo! Serverê eskeria vake ke “ni mordemê rındiê.” Peyê coy beli bi ke na hadisa ra tepia ordiyê Tırkia halete da ve naynu ke “naynu karo rınd kerdo.”
Raştia xêyle waxto ke nustoği vanê ke zerrê dewlete de jêvegi estê, na jêvegu ra ki “kontrgerilla” vanê. Na serrunê peyenu de taê ki na kontrgerilla rê “dewleta xoriye” vanê. Yanê vanê ke “dı riyê dewlete estê, riyo zu eskerao, her kes vineno, çıkê bêqanun hereket nêkenê, riyo zu ki dıjdiao, her kes nêvineno, çıke karê ho bêqanuno, dıjdiao.”
Des u zu serri ra avê ki kontrgerilla sero qesey biyenê. O waxt Susurluk de zu qeza bivi, na qeza de zerrê zu mersedese de zu mudurê emniyeti, zu vekilê mıleti, zu ki zu qetilciyo faşist Abdullah Çatlı pia vejiay vi. O waxt her kes sas bivi ke çıturi beno ke zu qetılciyo ülküciyo ke dewlete her ca de sae kena ke pê bıjêro, eve zu mudurê emniyeti u zu vekilê mıleti ra pia zerrê zu mersedese de têlewe de benê? Peyê coy vejia werte ke na Abdullah Çatlı memurê dewleto; hem ki 1975 ra nat operasyonunê dewlete de ca gureto. 1978 de, waxto ke Anqara Bahçelievler de hot televê TİPçi kışiay, wertê kıstoğunê naynu de Abdulah Çatlı ki bi. Na tarıx ra tepia qanun ra gore Abdullah Çatlı sae biyenê ke pê bijêriyo! Yoxro ke raştiye de o sae nêbiyo ke pê bijêriyo; ey seveta dewlete eve emırê dewlete, karê huyo qafçıl devam kerdo.
Susurluk ra tepia qomunê Tırkia wast ke kontrgerilla werte vejiyo. Kontgerilla u aê ke suzê ho esto hesav bıdê, ceza ho ke çıka bıoncê. Hama nia nêbi, çıke Tırkia de kontrgerilla dewlete ve huya. Kontgerilla ke se kerdo, xevera dewlete biya, her karê ho eve emırê dewlete kerdo.
Dewleta Tırkia ke saniya pê, o tarıx ra nat kontrgerilla biya. Kontrgerillaciu karê huyo vıren, Cumuriyeti ra dı serri ra tepia kerd. 1925 de, idarekarê TKPy Mustafa Suphi ve 15 olvozunê huya Qeredengız de kışiay. Ni, eve emırê Anqara kışiay. Qetılciyê naynu Osmano Leng (Topal Osman) ve mordemunê huya vi. Ni, kontrgerillaê i waxti vi. Waxto ke Qoçgiriye de domoni, kokımi, hermeti, Kırmanc-Elewi pêro hetê ra qırr kerdi, qetılci oncia na Osmano Leng vi. Tavi, waxto ke Osmanê Lengi wast ke her çi eskera kero, nafa ki hukmatê Anqara o kıst. Osmanê Lengi her karê ho eve emırê dewlete kerdi vi, hama waxto ke dewlete o kıst, her suz kerd ra dey ser. Vake “her çi ey kerdo, suzê dewlete çino, dewlete ceza dey dê cı.” Tavi, nu sıyasetê dewleto, ey qe thoa ki bêxevera dewlete nêkerdi vi.
Onci o waxt hona ke MİT çineviyo, hurendia MİTi de dewlete MAH no ve ro. Na MAH ki jê MİTê nıkaeni viyo, seveta menfatê dewleta her karo bêqanun kerdo. Ezê na
MAHi, tertelê Qoçgiriye u tertelê Dêrsımi de ki guriyê. Dewlete o waxt, hepısxanu de çıqa qetilci ke estê pêro vêrdê ra, ceza dinu ki ef kerda, taê ki mıleto sıvil diyo, cıra vato “biêrê marê bıguriyê, pia Dêrsımi ser erjime, sıma serbeştiê.” Eve naynu mılet do ve qırrkerdene.
Qanunê 1930, Nr. 1850 paragrafo vırên ra gore: “Sıvilê ke serra 1930i de, Hazirane 20 ra ve Gağane 10ine muitê Pulemuriye de, tek teyna ya ki eve olvozuna mılet kısto; çêy tolan kerdê, i bêsuz saê benê; ceza cırê çina.” (Niadê; “Şeyh Said’den Dersim’e”, nustê Ayşe Hür’e, Radikal İki, 12.2.2006) Eve na qanun mıletê Dêrsımi kıstene biyo serbest.
Dewlete, eve kontrgerilla aê ke mıslımani niyê, i ki dê ve qırkerdene. 1955 de, paiza vırene 6-7ine de Estemol de çê u dukanê Xırıstiyanun u Museviu oncia na kontrgerillau rıznê, kerdê xırave. Xeyle serru ra tepia general Sabri Yirmibeşoğli zu qeseykerdena hode vake ke “na hadisa 6-7 Eylule de ki kontgerillaunê ma karo de rınd kerd.” Vejiya werte ke na hadisa ki oncia kontrgerilla dewlete kerda.
1970 de ki kontrgerilla guriyenê, o waxt unıverstu de televê çhepçi u maylımê çhepçi kıstenê. O waxt na kontgerillay leto jêde ezê MHPy vi. Kızıldere de Mahir Çayan ve olvozuna ki oncia kontrgerillau kıst. Na peyê, coy xêyle serru ra tepia Kenan Evreni vake “operasyonê Qızılderey kontgerilla kerd.”
Kontgerilla hata 12 Eylule ke karê ho dewam kerd. Karê ho heni ke rınd kerd, peyniye de ard hesav, eskeria rê ki bi mane, na ruval ra eskeria 12 Eylule de, dest na ro hukmati ser. Kontrgerillaciu 12 Eylule ra avê heni quwetın viyê ke wast ke İzmir de Eceviti bile bıkısê.
1990 ra tepia kontrgerilla dustê PKKy de guriye. Vanê ke na hetê Kurdu de, isono ke kışiyenê, na kontrgerilla kısto. Jê Abdullah Çatlıy, Yeşili ki (Mahmut Yıldırım) na hetê Kırmancun u Kurdu de mılet kısto; dewlete rê heni xızmete kerda. Peyê coy vejiya werte ke na kontrgerilla teyna dewlete rê nêguriya; eroin ki roto, dıjdêni ki kerda. Yanê zof karo xıravın kerdo.
Na serrunê peyenu de serverê hukmatê vıreni ki heqa kontrgerilla de qesey kenê. Ni pêro ki “kontgerilla esta” vanê. Demireli nia ki vake “heya dewleta xoriye esta, a ki eskeriawa.”
Eke zu dewlete xoriya, a dewlete de hukuk çino. Dewleta xoriye de hukuk nêbeno. Kontrgerilla, qanun u hukuk nas nêkena. Rasta ho awa ke dewleta xoriye dewleta de tariya.
--------------------------------------------
[1] Tırki de “çete” vanê
http://www.dersimnews.com/yazar_detay.php?id=59
| | | | Hüseyin Aygün (Ziyaretçi)
| |
DIRVETÊ HOTAY SERRE
Hüseyin AYGÜN
“Esker ame, cüamerdi kerdi top berdi Na Xêçe. Vake ‘biarê çheku teslim kerê.’ Uza mıleti sanenê falaqa danê pıro. Taê cüamerdi kerdi cınaza ardi çêu ke merdene derê. Piyê mı ve apê mı ra eve muxtarê Xêçe ra benê kefil, verdanê ra. Ez o waxt hona domon viune. Mıleti çheki teslim kerdi. Çheki gureti, aê ra tepiya amey ma dayme arê berdime Nisange. Hot mazrê ma estê. Pêro day arê berdi Nisange. Qumandaro ke eskeri sero yüzbaşıo (Serê Seyo). Sılo Khırr vanê, u ki muxpiro, eskeri ver fetelino. Yüzbaşi vake ‘Sıleman, Ağalar kimlerdir?’Sıli vake ‘hepisi bir taxımdır, ağadır.’ Halbıke lista yüzbaşi dera, zoneno. Yüzbaşi vake ‘günayi sana?’ Sıli vake ‘he.’ Ma uza ra dayme arê, berdime na serê Vanki Koo Sıpê. Ma domoni ve hermetu ra tenê çole derime. Cüamerdi zumıni ra giredê baxse berdê zovina ca. Ma ra nêosenê. Vengê tıfongu ame, aê de hermeti bervay, vake ‘mileti qır kenê.’ Avê nanê yê Sılê muxpiri ra. Cini u domoni zu ca derime, hermeti zumıni ra gire dê, ma domoni gire nêdayme. Xefif makineli ardo dustê ma.
Hetê ma de ki avê nay yi ciniunê Ağau ra kışti. Dıma makineli çarna ra ma nay ma ra. Teqiya makineliya ma serde toz vaydino, dina sojia sura. Maa mı rew merda analığa mı esta. Aê bıraê mı da bınê ho ro, ho da ey sero. Desto zu ki est ra mı ke mı ki binê ho ro do, hama destê ho mı nêresa. Analığa mı o bıraê mı bınê ho de xelesna, hot bıraê mı ki sungi kerdi vi kışti vi. Eve makineli nanê pa, dıma ki pêrüne sungi ra viarnenê ra ke, kes wes nêmano.
Qersunê ke ginay mileti ro, Heq duri bero, ze ke va saneno dare velgê payiji rışino heniyo. Wertê thaf u dumani de ma voz da. Tenê dero de qızkeko davacer voz dame eke çor çênekê, hirê ki lazekime. Ma nêzoneme ke virendiya ma eskeri ra qapana. Raê ra cor domoni gınay cı, ma ameyme bınê dewe ke hirê teni mendime. Vengê tıfongun u makineliu ra gosê ma nêhesnenê, biyê kherri.
Ma ameyme raê ra hirê çêneku ho kerdo bıne mığari ra, hen kemero, pêtikê ho tever ra mendê, i ki uza qersun kerdê. Ma ameyme binê dewe, dı lazeki u zu çêneke ra mendime. Zu ezu, zu ki layiko de Hermeniyo. Mı ra tenê pilo, cı rê vanime “Gilor”.
Derê Mezela Phire vanê uza rastê eskerê pêyau ameyme tıfongi çarnay ra ma. Qumandari vake ‘kimdir?’ Eskeru vake ‘çocixtir.’ Hen destê ho sana ra, yanê vake ‘qars mevê, va şêrê.’ Ma bime rast eskeri şi. Nafa suari rastê ma amey. Ho est warr tıfongi varnay ra ma, Qumandarê yinu ki pers kerd, yinu vake ‘çocixtir.’ Nêverda ma ra nê, eskeri rusnay. Destmalê ho veti, hêştirê xo esternay. Ma dirê sati ra tepia ameyme Hiniyê Barıxi, aê ke xêleşiyê pêro amey vi uza.
Ma zu asme ko ra mendime, ef vejiya, ma ameyme teslim bime. Ma mefi berdime suka İzmir, qeza Ödemişi, dewa Bozçaka. Uza des u zu serri mendime, 1947 de efê Hukmat vejiya, oncia peyser ameyme welatê ho. 1938 de teyna çê ma ra hot teney kışiay, dormê Zımeqe u dewunê dormi ra deva devê hozor teney kışiay. Jêde ho domoni ve hermetu ra vi.”
Saadê 38i jêde nêmendê, şiyê Haqiya ho. Aê ke weşiê senıkiê, Xıdır Güneşi naynu ra jüyo. Ey çiyo ke diyo nia jê corêni ma rê qesey kerd.
1938 de Dêrsım de eve des hazaruna mılet qır kerd, eve hazaruna mılet ki surgın kerd. Hardê Dêrsımi leto jêde mıleti ra kerd ve thol, çıke wastêne ke Tırkia de teyna zu mılet bıvo, zu mıletê Tırki bımano. Qırkerdene ra tepia ki, zonê sarê Dêrsımi, Zazaki u Kırdaşki kerd yasax, domoni asimile kerdi.
Na se serra ke vêrde ra, i serru de zofe dulgeru de na hadisê jê hadisunê Dêrsımi bi. Naynu ra jüye hadisa Yahudiuna, Almania de biye. Almanu eve milonuna Yahudi qır kerdi, werte ra dardi we. Hama Almani, a hadisa ra tepia, eve tarıxê ho amey têri, isonê dina têdine ra ef wast. Wast ke a hadisa kes ho vira mekero, cokaro her serre Yahudi ardi ra ho viri, filimi vıraşti, numaişi kerdi, na hadisa kerde zerrê kıtavunê derse, na husus de malumat da ve televu. Na asma peêne de eve zu trene, sukiê ke Yahudi tey kışiyê, i sukun u qampunê Yahudiu ra vêrdi ra, ardi ra ho viri. Wazenê ke mıleti pêro zerrêhaştiye de têlewe de weşiya ho bıramê, cokaro nia kenê.
Tırkia gereke izne bıdo ke, na hadisu sero isu ret bıguriyo, yasaxi wedariyê, Tırkia eve qırkerdena ’38i biero têri, hadisê ke amê sarrê Xıdır Güneşi serde reyna sarrê keşi serde meerê. Dırvetê hotay serre endi bıpışiyo !
Asma usarê werti 2008 / Dêrsım.
http://www.dersimnews.com/yazar_detay.php?id=21
__________________________________________________________________________________
|
Cevapla:
Bütün konular: 242 Bütün postalar: 600 Bütün kullanıcılar: 695 Şu anda Online olan (kayıtlı) kullanıcılar: Hiçkimse 
|
|
|
|
|
|
| |
Bütün hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.
|
|
|
|
|
|
|
|
hên zelal qesey keno ke isu sas beno: “her jü ra mane diyenê, tek ve tek berdenê, kıstenê”, “mılet xapiya vake ‘ma kêşi rê thoaye nêkerdo, çiyo heram çê made çino, çayê ma qırr kêrê?’ Halbıke Heniye Dızdu, Şine qırr kerde, çhemê Muzır cendegi ardenê.”