Serê na dinade theyr u thur zonê xo de waneno. Qılancıke qiştnena, hes lımeno, kutık laweno, verg zurreno, ga qorreno, bıze qırrena, phepug waneno. Vas hencê xo sere rewino. Kam ke aslê xo inkar keno, wele erzeno rêça xo sono.
Ap Mursao Areyiz: Çê Cıvrailê Khêji de meymanune, serra 1991, asma Qortqırana. Nıka Qemerê Lazê Cıvrailê Khêji serra 38i sero mıde qesey keno. Cırê zof mınetdarune. Tavi na serra 38i de mıletê Dêsım de bilasa iye ke eskeri de do pêro, dine rê zaf zaf hurmetê mı esto. Yane sıma rê hurmetê mı esto. Sıma hata roza ewreenê mendê, mıletê ma sıma ho vira nêkeno. Ma sıma ho vira nêkeme. Nıka qaset ra kerdeo, tavi qesey kena.
Qemerê Lazê Cıvrailê Khêji: Peê coy amenê nia leê mı de açığ qesey kerdenê, vatenê, ma şinê ha falan ca de niya kerdo. Halvu ke, o waxt niya..., ma niya kerd.. O zuru ra gore, ez nıka nêşikin ke qesey bıkerinê. Heni zure heneni kerdenê, wayırê çhor kosê dina vo. O zur mare nasiv nêke ro, bıra! Hem yasê ma esto, hem ki qebil-qebil ayre-ayre, qebil ayre vi. Qebila dizde ki esta, qebil ayre ayre.
(arkada biri araya girip: Doğru söylüyor hiç alakası olmıyan bir adam, bakıyorsun ki, sanki olayı yaşamış gibi şey anlatıyor...)
Nıka esker serro ke amê, sıfte Demenu va ke, mektev bêrê, va ke, vake, mektev bêrê, qerekol kemê wertê ho.
En ave ho taktim ke, dayna rınd beno.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ez Qemerê Lazê Cıvê Khêjinê. Nıka hesnaena mı ra gore, waxtê mı de nu nia vi. İta verê coy ma qamçur, vergi, hokmat ma nas nêkerdenê. Ma heni zonenê ke hokmat me Dêsımi mê. May me qe hokmat nêzonenê, nasnêkerdenê, nêtersenê cıra. Ma thoae nêdenê. Mend peê coy, ma niada ke vanê, wendis rındo, hokmat rındo, ma mektevu wast wertê ho. Qereqolê ki amê wertê Usvu, 70-80 mordemi.
Peê coy yi Usvu amey gêrê ho kerd vakê, Qereqolê wertê ma hereket (heqeret, nb) keno, vake, Başçavuş, yane na qesê vatenê nino, vajine.
nê, nê, vaze
Qemerê Cıvrailê Khêji: Usvu va ke, xanıma Ağaê ma, falan-falan Ağay, va kê, Çavuş berda leê ho, vake, eve zor berda leê ho. Eke niya va, ma va, ekena damê pu ro! Usvu ki, Aşiri ki qesê ho kerd zu, va ke, damê puro. Hama cinıka ke semte vi ye, veyvıka ke semte vi ye, ma nia dane ke çımê ho tede ro, eve peru, eve xapnênê, eve zor herekêto nianê kerd, eke hereketo nianê kerd, Usvu amey, Heyderu amey, ma qesê ho kerd zu. Verê coy ma hire aşıru qesê ho kerd zu. Ma hire aşıru kerd zu, va ke, damê puro. (zu peydê qeseykeno, vano: „Demenu, Heyderu ’ve Usvu“). Demenu, Heyderu ’ve Usvu.
Yane o qereqoli ra dıme, a cinıke ra dıme
Qemerê Cıvrailê Khêji: A cênıke ra dıme, Hereketo ke vejiya, seve ‘ve ho a viyê. Vake, cênıki waste leê ho, dest esto cı, pesewê berdê leê ho, sonde berdê leê ho. Ağaê mı ke tı vêne. Ma ki qesê ho kerd zu, da puro, esker kerd bover, nahiya Paxi vêsna.
Peê coy, esker ke qılaê ra amê, Usvu verva cı şi, tesmil bi.
Nê lao ça heni kenê?
Vake, ma tesmil bimê, ma tıfong nêerzemê! Esker koto werte.
Heyderu ki yan kotê. Ağaê mı ke ti vêne! Esker hora amê Demenu serdê, Demenu guret. Heyderu ki a serra vırene letê zu tesmil bi. Demenu koti tıfong. Demenu koti vi tıfong. Na dewê ma pêro vêsnay, yê Demenu.
Eke vêsnay, Hüseyin Evdıla Pasay isoni kerdi werte, vake, bêrê tesmil vê!, vake, sıma bêrê tesmil vê. Nae ke tıfong erzenê çêrê, yi tesmil nê vi. 20-25 mordemê ma Bori ra amey vi ita, yi tesmil nêvi mê. Ağler şi tesmil bi.
Peê coy koti ’ve zımustoni, verê vore de pêroyine rê yelçi nay ’ve ro cı ser, ma yelçi kerdi werte, piyê mı rê vati vê, bêro tesmil vo. Ma ha lonê de vime, Hezreti Wuşêni rê çıtur qeseykon! Serê ha khêmera lona Hemi de, cı salığ de bıra, ma a Lona Hemi de mê.
Reyna ki ewk rusnay vi, Sılo Fiştan rusnay vi, amey vi, vati vi, “Ağleri vanê, bêrê tesmil ve, bêre tesmil vê, hokmat thoae nêkeno, hokmat ma sekeno, hokmat amo, çhor dêwê Demenu vêsnê, têpia cıre bonu vırazenê, têpiya sonê cı. Aşiri naê pêro kês tıfong nêkotê ”.
Piyê mı seke sono tesmil beno, şi tesmil bi leê ma ra. Bıraê mıno pil a raa leê ma de nê vi.
Piyê mı va ke, so Hemedi bıvine, va bêro ma ala piya teney qesey keme, va ke, ez son tesmil ben.
Ez şine, mı Hemed di, Hemedi va ke, “lao yi ma xapnenê, va ke, nêvo ke Baki ra vazê, şêro tesmil vo“.
Mı olvozê de ho guret, ez amunê şino, yane piyê ho ra vaji ke, piyê mı dı sati verê mı biyo rast şiyo. Şiyo tesmil biyo, seke tesmil bi, berdê uza ifadê guretê. Yê piyê mı waxtê Wurışi de na Pılemuriye de berate ho bi, zona!, Piyê mı şi vıreniya Wurışi. Yi beratê ho ke mısnay ra cı, uza maqbuzciyê ho bi, Alu maqbuzeni kerdenê, maqbuzciyê ho bi, va ke, “nu va vazo, nu ke nêvo, kês tıfong Hokmati nêerzeno. Pêro ney esker da-are, pêro ney Aşiri kerdi top, pêro ney qereqol vêsna. ”
(hetê pey de zu kuno werte qeşi, vano, verê coy qesey kerdenê, na kokımê ma qesey kerdenê, mı ho rê gos dêne, vatenê, waxto ke Cıvê Khêji berdo Xarpêt verê mekeme, wasto ke idam kerê, serva berat kerdena hervê Wurışi yê Pılemuriye dardê nêkenê, surgın kenê...)
Vınde o qesey keno…
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ça, mı hen va, ma mı seva! Piyê mı berat kerdenê, yane ey ke yi ifadey ke serê nêdenê. Piyê mı ke berate ho mısnay ‘ve era cı, berat kerdi vi.
Vati vi, yi yiğbarci amey vi, na Memê Phıti [1] vi, yiğbarciyê piyê mı amey vi. Çıke ma ’ve aşıra Alu ra verê coy dave pêro dısmeni vimê. A mesela ki derga, qesey nêbena, o riwali ra vati vi, va vazo, vati vi, „nu ke nêvo, aşıri tıfong nêerzenê.“
Qumandari ra niya vato, „na aşırê Dêsımi xêğê-here, vati vi, nao, ney pêro Aşıri kerdê topi, Qereqol vêsno, esker qırr kerd, kerd naver, nahiyê Paxi vêsna, ney naê kerdê.
Nıka amo vano, berate ho biyo, berate ho biyo, o waxt vıreniya Wurışi de çıtur ke esto, nıka ki erzeno Tirki, tıfong erzeno Hokmati.“
“Eke Memê Phıti niya vano, cêza danê cı, gêreke piyê mı berat kerdenê. A ifada neyra (Memê Phıti) ceza danê piyê mı, hepıste maneno. Hepıste maneno, peê coy, o(Cıvê Khêji), Qemer Ağaê Usvu, heni Ağleri taê zehirê derjêni sanay ‘ve cı merdi, hepıste merdi…
Bakılê tu yi uza merd
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya uza hepıste mırenê. Zehirê derjêni sanenê cı, peê coy dı-hire serri ra têpiya hepıste mırenê..
Uza hepıste merdi, peki sıma meyit ard?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê, ma ko ra vime, kotia meyiti biarime, ma peê coy tifong erjia, ma ko ra mendime. 38i ra têpia qırrkerdi, 38i ra têpia dı-hire serri hepıste mendi, hona kısenê. Hona derjêni sanenê cı kısenê.
O ‘ve kami ra piya uza mırenê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Zu Qemer Ağaê Wusvu beno, ae ke ma pê zoneme, zu Qemer Ağaê Heyderu beno, zu ki bırarzaê Qemer Ağay beno.Qemer Ağaê Heyderu –soyadiyê- dinê o waxt çine vi. Zu ki bırarzaê Qemer Ağay Hemedê Alê Xani beno. Çê Hemedê Alê Xani. Hemedê Wuşêni vi, Hemedê Alê Xani vi. Hemedê Wuşêni uza merd.Hemedê Alê Xani amê xeleşia, peê coy ke ef ke amê, surguni ra peyser amê. Peê coy hora Demenu mendi, ma Demenu ki vejiame ro ko. Ko de mendi me, jêde meqbuzciyê mae pili, ae ke ma dıma feteliyenê, taqıv kerdenê Wusvu vi. Hem çê hode qırr kerdi Wusvu, ma heni zonene ke dostime, tanışime, vere coy waxtê aree de şiyene têhet. Ma şiyene ke yane cıra cığara bıwazê, ve yahut nu bıwaze, yahut çiyê bıwazê, çê ho de qırr kerdi.
Çê hode qırr kerdi.
Qemerê Cıvrailê Khêji:Dıma ki kotene ra dımê, hiniyo ke ma cıra uwe berdenê, amenê o hini sero vınetenê, hini sero ma kıstimê… rau sero vınetenê, mığare ke ma tede vınetenê, yi mığarey era cı salığ day, kotene ra ver…
(zu kuno wertê qeşi vano, „pêro heni nêvi, o tehdit viyo…“)
Nêro pêro çıtur benê ke, qa nu 500 mordemu ra 10 mordemi ver feteliyenê, ma 500 mordemi ra pêro heni fetelinê bıra bıra.
Esker ke amê, sıma sekerdenê, naver u boveri vêsna, tavi, sıma kou ra vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Esker amê naver, ita vêsna, tavi
Sıma ko ra mendi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma kou ra mendime. Serre ki ma, serra vırene ki ma da pêro, serrra vine ki ma da pêro. Sata vine to re mı qesey nêkerd, ma ke kotime Lona Laşi (Laçi, nb). Lona Laşi de uza çêfê hora ma va, esker ma pêro qırr kerdo, esker nêmendo. Helayi pêro ma qırr kerdo. Uza Cencu Khêmaney cınay, dı teney hire teney sairê bi, yi sairi qeydey vati, şüari vati. Çeney ve lazekanê ma reqeşiay, ma qewğa nêşime, nêşime vıreniya eskeri. Ma va ke, eskero ke ma qırr kerdo, bêro ke bile, senık yeno, o çı sebıkero ke…Xafil de reyna ke dorma çiye bırrna, mesele nêqediya…mesele nêqediya..
(zu kuno wertê qeşi, vano, “tu qeseykena, rındek qeseykena, tu vati vi, laze Bırarzaê Sey Rızay vi kam vi, ey uza ra u welağu rınd zonenê, Rayvero Qop…)
Reyvero Qop pesewe eskeri ardi kerdi dormê ma, eve Qaturu topi ardi ve verê çêverê mığara, topi nay ve çêverê mığara Laçi ra, tede davişt tenê ma kışiya. Alu ki amey vi wertê ma, o waxt.Demu ki, Asuri ki amey vi wertê ma, niya davişt tene kışiya. Hire teney ki Demenu ra kışay, Qemerê Heseni ki tey kışiya. Ma meyıtê Qemerê Heseni berd peê mığara Lona Laçi, şime peê mığara, mı sata vine reê qesey kerd, van reyna qesey kerine.
Heya reyna qesey bıke, ma cemê tıra
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ağaê mı ke tı ve. Ma endi peyniya mığara de Sıleman Ağaê Şix Heseni (Çê Sey Bayi) [2] sandıqa ho, dê bıraê mı Hemed (Hemedê Cıvrailê Khêji). Va ke, „ma hem Pirime, hem ki wayırê tolıvime. Va ke, toluvunê ma waxtê khalukunê ma de çı ke do ma, pêro zerê na sandıqe de ro. Na sandıqe berê, va ke, ho ra kêsê ma xeleşiya, ho Haqi ra mekerê, bare kerê piya. Eke nêxeleşiya, sımarê sıtê moa u pi vo. A sandıqe ma berdê peyniya mığara Laçi de nê ro. Peyniya mrear (mığara, nb) ki niya tariya xoriya tede, alatırk o waxt çine vi. Çıla momi vi ye. Ma kırvıt nine momi ra, momi vêsnenê ke şiyenê a peyniya mığara hewa ho biya, a hewa ra momi saynenê we. Eke peyniya a mığara de niya fisa ve khêria, ison nêzono ke itare şiya, belkia bınde sono a Dina.
Endi uza de ma a sandıqe nê ro. Taê çheki-meki ma uza nay ro. Çêverê mığara ra bime tever amey me ke, ışıldağ (asarat)-fizegi erzenê, ışıldağ (asarat)- fizegi ma vamê, heni hawa ra çıtur ke estenê, dina kerdene roşti, kerdenê jê çıla. O dormê mığara pêro, çêverê mığara ataş kerdenê. Ataş kerdenê, waxto ke amenê hard, şiyenê we. A hona ke gınê hard ro, seke şiye we, jüna estenê o çeşit. Ma o waxt hot, da-des tenê ma bivi me, bıraê mıno qız ve domanunê ‘ve veyvıka hora vi. Bıraê mı Hemed ‘ve Xanıma hora ‘ve domanu ra vi. Yê mı zu o Kazım [3] leê mı de vi. Kês leê ma de çine vi. Moa mı tesmil biya vi.
Ağaê mı ke tı vê.
Ma ameyme çêverê mığara ke, çêverê mığara ke ataş kenê, têpiya cêrayme zerê mığara. Hemedi (Hemedê Cıvrailê Khêji) Hesê Gêwera va ke, „Hesen Ağa, bê ma tever vime, niade zerê na mığara de hem cini biye dıxaskani, hem dırvetin estê, hem meyıt estê. Meyıtê ma ke zarê mığara de ware gıno, va ke, o hesav nino. Ma tevera vime, qe ke nê meyitê ma tevera ware gıno."
Hesê Gêwe niya tıfongê ho da hard ro, vake, „kırê mı ki nêwenê, o ordiyê hokmati ma qırr kerdo, qe mendo tavure eskeri mendo, va ke, sıpedera bemê tever, têpiya ma yinu qırr kemê.”
Hemed va ke, “Hesen Ağa, nae ra ave, ma koli teve ra ardenê, adır teve ra kerdenê we, uwe teve ra ardenê, teve ra ma yemeğ potene. Nıka ki çêverê mığara ra tever nêbemê, uwe zerê mığara de çina, tı vana, heşt bari ardê leê ma de, des-u-phonc male esorun estê leê ma de, tı nine ve çınay pozena, eve çınay wena! ”.
Hesê Gêwe veng nêkerd o waxt, ey veng nêkerd. O qelfê ma raa vırene hen pêro bimê tever. Raa vine Hemed va ke, “Bıra ma ke hiremena bıray boziyê zumini cême tever vime, meyitê ma va tevera ware gıno, o hao tever nino, va ke, meyitê ma tevera ware gıno.” Ma hurdimena pê boziyê zumini guret, hama zeke tı qersunê kena qalıvro, mıllet heni zumini sığmıs keno. Ma niya boziyê zumini guret, mı ve Hemedi ra. Wuşênê [4] bıraê mı ki peyra dest vet dızmanê Hemedi vero, niya miye de. Na Cıvrailo bırarzaê mıno ke xeleşiyo, ey ve a waa hora ki peyra pê cızmê mı gureto. Hama zumini sıxmıs keme, nêzome kês pê ma gureto nêgureto, hen sıxmıs kemê zumini ha niya sıxmıs kemê...Kazım a rae leê made vi, nê leê made nêvi a rae. Kazım ma de nêvi, Kazım çê de vi. Cıvrail ve waa hora vi. Lazê Xıde Xeze ma de vi, Xıdê, Xıdê Xeze ma de vi.
Ağaê mı ke tı vi ne!
Ma ameyme çêverê mığara, çêvere mığara de waxto ma ataş kerdenê, ışıldağ fizegi estenê, ma ho vurışiya hardi kerdenê, waxto ke ataş kerdenê o çağılê khêmeri, qersune gınenê khêmeri, o çağılê khêmeri heni polate kerdene ra ma ser, tu heni zonena ke ma sero serar kerdo, ma ustene ra, o çağıl amenê war, jê tay çıng dênê, oncia ho dênê waro. O çeşit jê ta u haza, yane des des-u-phonc metrey hona nêşime, niya şiqori bi ma sero, gınayme ro o şiqori ro. Ho sero gınayme ro şiqori ro. Serê yi şiqori ro adır kerdo we, gost pozenê, tede feteline mal sare bırrno. Mal kerdo uzau, esker, milis, aşıri pêro amê. Aşıri eskeri ra jêde rê ha!
Avasu amê,
Wusvu çıke estê qırrme ra amê,
Alu amê
Ağaê mıke tı ve,
Na Aşıru uza de thılsmê ma sıkıt ha!
Avasu zu
Wusvu dı
Alu amê hama Alu goyna ma bore mırd nêbenê, viar kenê, hama düre herey amê, pêro nêame.
Hama Wusvu qırrme ra amê
Avasu qırrme ra amê. Ağaê mıke tı vine!
Uza de waxto ke yenê ser, Hemed ma vero, seke yenê diar ke o şiqori ro nia dê, tavi şiqori ki niya tiko, naver u boverê ho şia, Hemed tıfongê nano pa, meyit corde yenê, ma ho saneme kose, yane o meyıt ke era ma kuyo, cêr ma erzeno Derê Laçi uwe. O çêşit dı-hire teney Hemed nay ve pa, hire-çhor teney kışiay, vêjiayme ro ser. Kıncê eskeri ki marae, yi ki eskere, milisi ki hora, aşıri ki hora kıncê Kırmanciye pıra-rae. Heni niya têwerte ra, ma ağme ameyme, dı teney piya, dı teney piya şime. Wertê eskeri ra piya fetelimê, ma ra kês nêvano, sıma kamê? Pesewa, her kês adır kerdê we, mal sare bırrno, gost pozenê, yemeğu wenê. Ma tara vêrdime ra, haza ra vêrdime ra, ma esker est hora têpiya.
Mend sıpedera, sıpedera ma nata yane tıfong erzemê, de hona tıfong erzemê Hokmati, zor bemê Hokmati, hem Aşıri tede rê, hem Alayiye çıke biyo, dêm do ra uzay ser. A roze hata sonde vınetime, thoae hokum nêkerd, fisegê ma qeday, fisegi ki ma nêguretê. Endi deste ma era cı nêkot. Fisege ke ma vere coy, çheke ke guretê, fisege ke guretê, berdê zerê mığara, mığara Laçi, ae ke ma tevera darde we, têpiya bırra berdê kerdê khulêrê daru, kerdê khêmeru. Destê ma thoae nêkuno ke. Dı-hire duzmey fisegi a roze ma sero vi, hata sonde ma qedenay, yane her zu ma sero 50-60 fisege ma sero nêmende, roza bine idare nêkemê.
Mend roza bine, ma nia da ke dormê a mığara Laçi de, thılpê dü ita vejino, thılpê dü haza vejia, thılpê dü naza vejia, yoxro ke peê coy ma nêzona o waxt, dı roji qediya mığara ke cêriye, sımê (şimê, nb) mığara. Eke amê, to ra pers kerdo, vato, “isanê tu çond tenê, ailê tu çond tenê!” Yaxut phonce yahut dese, o ailê tu ita qırr kerdo, qaz sano puro, adır no pa, o dü yê düni vi yo.
Derê Laçi de?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Derê Laçi de. Yê maê ma, qelfê ma çond teney vi ye, yi pers kerdê, berdê estê pêser, uza qaz sano puro, adır nopa, kırvıtê na pa, o dü o dü viyo, qırr kerdê.
Eve weşiye qırr kerde, yane qırr kerdê heni vesnê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hama heni zonen ke qırr kerdo, hona adır sano cı, no pa vêsnê, ez heni zonen. Çıke meyit estê pêser, bölü nêbeno ke. Meyit jê loda koli estê pêser, jê loda koli meyit estê pêser, adır nopa vêsay vi, astê biye şia-u-sote mendi vi. Zu veyva ma fistanê şevaji pıra vi, pêsê fistani çıke o waxt hardi ra amenê, pêsê fistani adır cı-nê-resto, niya mendo, ma niada naskerde ke veyva ma wa, ma niya niada.Lazê Hemede bıraê mı bi, namê ho Kamıl na pıra, vatenê, Kamıl. Eke Lazek hire serri de vi, caê ho tıro, meyıtu sera qışt biyo jê hazay şiyo, dı metre cıra düro. Seke çımê ma gıne ra cı, bıraê mı çımê ho gınay ro cı vêrd ra… Mı ‘ve Wuşêne bıraê ho kerd vıra ra ho, niya berd berraxê khêmeri (kemeri, nb) esto, pê süngü uza ma berrax dard are, berrax de na ro, welê kerde ra ser, terknime şimê zerê mığara Laçi.
Nê-vêsnay vi, kışti vi, meyıt ra cêr vi, ison çutır meyıtê ho nasmeke ro ke, bıraê mı!.
Qesu werte ro me de!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ağaê mıke tı vine! Ma o berd dard we.
Waxto ke ma şime zerê mığara ra bimê tever, mı pohnc teney sati, çhor tey vi, ney ki tavançey paketli, yi mı berd zerê mığara de niya wertê yi meyıtu de wele dê are, qum dê are, tam mı yi heni kerd cı.. Zere a mığara de niya direğa de gırse bi, verê ho khêmero, kosê a direğe de heni darde we. Ma ke şime zerê mığara, ma va ke, ala a sandıka Çê Sey Kemali uzara, ya ki uza niya. Ma şime ke, de hurendiya sandıqe de bomba deşti esta cı, pêro khêmer hen kerdo ke esto têzare. Zuyo dırvetın ki cıra Dılê Cıvrail vanê, o ki Khêçelızo, aşıra Khêçelu rao, heni naleno, hondae ke roo tede… Cêron ra peyser amune, uza mı niada, o hard da are ke yi davançey hae tede rê, yi sati hae tede rê. Yi sati ra zuye, waxto ke ma sati guretenê berdenê rotenê Khalu, Avasanê Koru, çıke Avasu baxse, Avasanê Koru baxse. Yi Avasanê Koru, Aşıra Seyd İsmail Ağay amê wertê ma de rê, Çê Sey Kêmali ki wertê ma de rê. Mı ke yi sati roti, Sıleman Ağaê Şix Heseni ame va ke, „çıko rosena“. Mı va ke, Rayver sate rosen. Zuya qıskhê ke tey biye, qıskêke, nia honde nae vi ye. Va ke, ae rosena, mı va, ya rosen. Va ke, çıra dana? Mı vake, kam ke des kağıtu mıdo, phonc kağıtu mıno, dan ve cı. Vake, ae me de. Ça, mı vake. Va ke, mıke Erzurum de wendene, vake, a sate zarne sıpiyo, vake, ae me de. Zu a sate vi ye, çor tenê vini vi, mı ard uza dard we.
Mı yi dı gureti, roza vini ma ameyme na Xuloz de uza veyva ma biye, ciniya Ali, ma ard uza nay ro. Mı va, waa mı
va ke, heya!
Mı vake, waa mı, veyva mı, vanê, sıma surgun kenê, sıma ke surgun kerd, na dariye nawa bıjê, dêsê wari ra ke, tu ke dımê na dariye ha heti ra kerd, tu ke dımê na dariyê heni kerd, ez zonen ke tu o qarşi de dardê we. Sıma ke surgun kerd berd, peê coy ez yen na warê sıma ra nia dan, a dariye vinen.
Peê coy yi yoxro ke surgun nêkerdê, mılet xapıto, vato, sıma surgun kemê, qırr kerdi.
Mılet pêro ard pêser qırr kerdi, mıletê Dersim o çesiti ra qırr kerd, bêbextiye ra qırr kerdi.
Zovina miletê Dersim qırr nêbiyenê. Mılet tesmil bi vi, va ke, hayleme tuyo, va ke, Hukkmato, Hukmat ma qırr nêkeno. A dariye uza dardeve we, peê coy şine, yi sati, zuya bine mı diye, yi sati mı de vi. Tek zu davançe mı di. Davançe bini berdi, peê coy domanunê Wusvu davançe heni uza di vi, pêrüne uwe berd si, o va vınde ro uza.
Mend peê coy uza ra ez ve Samali, zamaê ma vi, ma amey me şime serê na Çuxure, uza dı domanê nêwesenê yê Demenu. Serê Çuxure hao cıra vanê uza.
Ma ameyme uza ke, esker na Mamekiye (Tunceli) ra cor, Marçığ vame, Pırdê Paxi (Pah Köprüsü) vame, uza makiney kote tê, zuqande vanê, qırrr.., qırrr…hata sonde vane, qırrr…, qırrr…Ma zona ke qırr kerdê!
Nıka esker ki amo Çuxure de uza fetelino, ma ki serê Khêmerê Çuxure de rime.
Mı zamaê ma, Samali ra va, bê ma na eskeri ra nime, mı va, ninu na mılet qırr kerdo.
Ey vake, „waxto ke ma da pêro, vake, ez amune ita leê Çê Hesen Ağay de vi, va ke Çê Hesen Ağay qırr nêkeno Hukmat, Hukmat Çê Hesen Ağay qırr nêkeno. Va ke, ma ke ita vıreniya tıfong vet, ita subay kışiya, esker qırr bi, va ke, Çê Hesen Ağay qırr kenê. Hezretê Wuşêni ra ayano ke, nu niya vi.“
Nıka Alu vane ke, „kaşka ke tu uza veng ra tıfong fiştenê, Çê Hesen Ağay ra taê remenê, cıra çiyê xeleşiyenê [5]“
Mı va sevevê ho niya vi, Samali nêverda.
Ağaê mıke tı vinê!
Uzara ma terkıt ameyme, ameyme ma pers kerd ke dewu de ke qırr kerde. Qırr kerdê, ameyme meyıtu ser ke thoae meyıt beli nêbenê, nas nêbenê. Meyıti jê lode estê pêser, pêro süngü kerdê, pêro gon u gonaşêrê, pêro estê pêser…
Uzara amune cao ke Tornê Memê Tengi vanê, na dewa hetê Mılu de, amunê uza mı pers kerd va ke, „Lazeke tu ve Çêneka tu dırvetin vi, amey ita, vake, ma cı salığ da, va ke, piyê tu kora, khalikê tu yi ko rae, şi…“Endi mı rêçê bırrne, endi tene a rêçê ra amune ke, a çêneke niya hardi ra lınga ho kas kerda, beliya, qori ra dırvetına, niya hardi ra… Eke Lazeki lıngê ho wesê, hata na Diarê Xırimi amune, hata u pulê Diari amune, uza esker têpiya amê, uza ez teniya ro…cêrone ra peyser amune.
Peê coy ki esker uza domani gurete, endi hire roji qediya, tarıxê hire rozano. Esker guretê, berdê fişte ra Qelfe, surgun kerdê, xevera mı çina, ez van, kıstê.
Uzade, endi ma mendime ko de.
De!, Endi Alu eve Wusvu ra, her aşire milisê ho bi, milis kotene ra esker veri, ca ’ve ca ma taqıv kerdime. Ma taqıv kerdimê, yane heni nêviyenê, oncia ma nêceriyenê, oncia ma qırr nêviyenê. O milis ke ver nêamenê, ma taqıv nêkerdenê, hiniyê ma nêzonenê, raa ma sero nêvinetenê. Qeytan ma nêcêriyenê!
Ez amune şine Gerisa Çê Memed Ağay, na verê Kirigi de pesewa kotene uwe. Lazê Apê mı, mı de ro, Lazê Apê mı ez kerdunê phoşti.
Ağaê mı ke ti vinê!
Ez ardu bover, bovera cêra ame, bêro ke çimiyê ma, neveri ra biaro, yane ez şino cadi ser ke, şêrine cadi ser, tariyo, cor de ki voreno, honde vore ki hona esta. Uza nay mı ra, uza verê Kirigi ra pesewe ra milisunê Kırmancu nay mıra…
O waxt werdena ma ya dı somi dêne cı, ya ki cıtê postalê (ayakkabı) eskeri dêne cı, thoae ki cı nêdenê. Serva zu nune, milisê Kırmancu ma kıstenê. Çiyê ho ki endi o vi ha!
Uza mı verê tıfongê ho era cı nêkerd, cınêsanay. Têpia ho çarna a şüya cadi ra vêrdime ra, Kirigi vera, şimê Çê Rutu, Çê Hemede Hemê Mami, şime Çê Heseni, Hesenê Hemê Mami. Hesen merd, rametê Haqi ro cı vo.
Hesen peê coy ma va, ma uza cıra va, naera têpiya, tu yena mı viri, çıke Hesen ki o waxt eve zor milis yazmış kerdi vi. Sata vine mı nêva, Hesenê Hemê Mami ve zu Kuresıji ra ameyvi uza, bıraê ho sero niya vati vi…
Ma va, Kêwra Hese!
Va ke, Ha!
Ma va, “tu ke naera têpiya yena, milis de yena, fetelina, tıfongê ho bıerze hermê çhep.
Tıfongê esker ki hermê rast de ro, tı ki bıerze hermê çhep.
Eke hermê çhep de ro, tı bıerze hermê rast ke, tı beli ve.
Wertê eskeri ra sıma beli nêbenê, kıncê eskeri ki sıma cênê pa”
Ma na vırera Jêla Qıze ra şime, yane şime o peê Korpiği de gozi estê, payızo gozi rosenê. Ma nia da ke qelfe cor de o Jêle ro yeno. Eke yi hurdimena hae teyre. Hesenê Hemê Mami ve Memedi ra. Sey Memed cı ra vanê, na Dewa Pagali rao, teyro. Ma va, na Wuşênê bıraê mı çetin vi, va ke, bê ma panime. Hemedê bıraê mı vake, lao çêvêsae, nêvo ke tu pane, ni dostê mae, zu Bavaê mao, zu ki Kêwraê mao. Ma her waxt yemê çê ninu de niştene ro. Va ke, yi ke nıka amey vêrdi ra, werte ra naskeme, ma name pa werte ra. Amey hetê bıne de Cün esto, cünde erjiay pêser, adır kerd we, endi muğırbewo. Adır kerd we, adır verdê yemegê ho ke werd, ma şimê heto sere. Panime!
Cıra zu-dı tenê name pa, hama têpiya pılo-şine-are, o waxt kês nasnêbenê, tede nêvezenê, Axre ma sere tever nêarde, Hemedê bıraê mı nêverda, ma panime, va ke, serva xatırê yinu (Hesenê Hemê Mami ve Sey Memedi) vi.
Zovina esker tey çino,
hora pêro milisê Kırmancuno.
Da-dese teney Alune,
Da-dese teney Arezune,
Hire-çhor teney ki Wusvune tey.
_________________________________________
[1] Memê Phıti, Aşıra Alu ra lazê Phıtê Mılê Wuşêniyo, dewa peê Vıli rao. (Devletê yapmış olduğu milislikten dolayı kendisine ünvan olarak devlet madalyası verilmiştir. Dersim’in ünlü kadın direnişcilerinden Besa Şiae bu milisin elinden yaralanmıştır. Demenan direnişcilerinden ve önderlerinden Cıvê Khêji’n Pülümürü Ruslara karşı müdafaa ettiği için, beraat edildiği halde, Memê Phıti’n hakında Makbuz tutup ve ifade vermesinden dolayı sürgüne gönderilmesine ve zehirlenerek öldürülmesine neden olmuştur).
[2] Sıleman Ağaê Şix Heseni (Çê Sey Bayi)
[3] Kazım ve waa ho Xeycane domanê Qemerê Cıvraili benê, pee coy 38i de sone surgın. Xeycane 38i sero Kıtave “Serçe” vezena. Qeseykerdena Sengal Xanıme ra gore, torna Cıvê Khêjia ke 38i de kote ra eskeri dest, na Xeycana. Çêna Qemerê Cıvrail Ağaya
[4] Yê pile aşıra Demenu Cıvrailê Khêji çhor domanê ho bene, ninu ra:
-Qemerê Cıvrailê Khêji (Qewğa Alu ‘ve Demenu de destê Wuşêne Mozıki ra yeno kıstene)
-Hemedê Cıvrailê Khêji, 38i de qewğa Laçi de yeno kıstenê
-Qemerê Cıvrailê Khêji, 38i de ko ra maneno
-Wuşênê Cıvrailê Khêji, 38i de yeno kıstenê
[5] Dı domanê Hesen Ağaê Çuxure remenê xeleşinê, yenê Çê Khekê Derê Gêwr. Khekê Derê Gêwr domanê Hesen Ağaê Çuxure beno çê ho de gıre dano, peê coy yinu ki uza çê ho de kıseno, meyiti dinu ki beno bınê Khêmere de dano we. Alunê Karşiniye wertê ho de mêresê Hesen Ağaê Çuxure bare kerdene sero hure nine, Hukmati de zuvini şikayet kenê, vanê, meyıtê domanê Hesen Ağaê Çuxure ha filan ca de bınê khêmere de rê.
Lawuka Çuxure de na tereşiya milisunê Kırmancu niya yena vatenê:
Qemerê Cıvrailê Khêji: Qemerê Sılemani Hemedi rew rusna. Mêriki sera perey guret cıra, pere nêardi mıre, mı nêday. Vake, ma jêde sane cı. Qey mı va, a eke nayma gıne cı, ma sane cı. A eke doyma gıne cı, sıma sane cı. Mı va, perunê yê mı, bıde mı. Uzay sero ma lez kerd, sağa Haqi, mı ve bıraê hora, yane fekra hure nêna, hama zerira qelvê cıra şikiya.
Uza ra ma uştime ra, endi pesewe ma sana cı, şime na cao ke dara tope tora osena, uza ra Qutiye vane, gemê esta, şime a Gêma Qutiye. şime Gêma Qutiye, a uza ra ez heredüne şine, şine doymê Vartnige. Şine Vartnige, Hemedi isu fiştê ra mı dıme, ez vaznêkerdo, veng da mı dıme ke, na kerde, ha kerde, ez ra-nêcê-ro. Şino doym, şine, şine leê Lazê Momıdê Çêwleri. Uza khêmerê Vartnige de dı-hire roji mendune.
A, uza ki esker ma doskerdime, ma ameyme vozda ameyme na Dere. A itade, eskerê na Jêle cor de amê, eskerê Ozez-Avdel, hao Koê Ozez-Avdel, eskerê Ozez-Avdel ki na heti ra amê, o Dere de ma qapa kerdimê. Zof qırr bi, na Dere de. İtara Kara Luke vamê, Kara Luke, ma verê Kara Luke. Heya Derê Rojio hama cıra Kara Luke vame, namê ho esto. Uza de dı roji mendime, taê esker uza de qırr bi, badana esker oncia ra. Ma ki têpiya uştime ra şime, vêrayme ra şime.
Tavi Esker zof qırr bi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya qırr bi, dı roji uza mendime.
Esker jêdê qırr biyenê, yoxsa hetê sıma ra?
Qemerê Cıvrailê Khêji: A rozê kêsê ma nêkışiya. A rozê da-dese tıfongê ma ita de bi, 38i ra têpia ro, 38i ra ave niyo, yane qırr kerdene ra têpia vi, serra peena. Serra peenê vi.
Sağa Haqi dêma ke Haqi ra bena. Coru ma de ters çine vi. Ma ke kotenê qewğa, merdenê ma re çine viye, nêwasenê mara. Dêma ke Haqi ra biya. Ez nıka ğaal ken ke, haza ke pêzn yeno, ez tersen! Eke tıfong mıranê, ez ita tersen. O waxt ez nêtersenê.
Çımê ma milisu perna, milis ke nêviyenê, yane milisê na hetê Heyderu de Wuşênê Tornê Ağay esker ver amenê, yi daznay vi. Na hetê ma de ki dı-hire tenê Alu ve Wusvu. Ninu ra çıke cıranime têhet de vimê. Nia de sıma nıka, ciran baxse, ae ke sone têhet de Ware, yi baxse, ae ke zumina dürre, welağa zumini nêzone, uwa zumini, hiniyê zumini nêzone, yi baxse.
Hama ni hiniyê ma zonenê,
welağa ma zonenê,
esketo ke some ho tede dame wê, zonenê,
mığara wa ke ho dame we,
ero ma pinê Wusvu caê ma salığ da.
Seveve ho ki yi vi,
seveve ho ki yi vi.
Vake, Qereqol ardê wertê ho verê coy.
Dıma ki va kê, “Dest esto Xanımanê ma”.
Amey, ma piya sondi wend, seke Esker amê,…
Kamıjê viyê, yane kami rê vake?
Qemerê Cıvrailê Khêji: „....“
…hiç mı dero..
Qemerê Cıvrailê Khêji: “…badana, ma dostime...“
nê ez zovina nêvan, nu mı de sırr maneno
Qemerê Cıvrailê Khêji: Va kê, „Dest esto ciniya Xıdır Ağay, ciniya Xıdır Ağay berda.
Xıdır Ağaê Lazê Usxan Ağay“
Xıdır Ağaê Lazê…
Qemerê Cıvrailê Khêji: Usxan Ağay, Xıdır Ağa
Xıdır Ağa
Qemerê Cıvrailê Khêji: Xıdır Ağaê Wusvu
O şekilde hen bi. Peki en verê coy Pırdê (Korpiyê) Paxi vêsna!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Niya seke ma o Qereqol kerd o bover, Qereqolê uzay, Pırd (Korpi) ma ho dıma vêsna. Uza ra şime Pax, Pax ki ma vêsna, cêrayme ameyme endi. Cêrayme ameymê, sondi wend, peê coy eke piya tıfong erzemê. Esker seke amê, dota ke amê, Wusvu tıfong nêest, şi tesmil bi vê.
Sıma koti sond wend?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma şimê na Mılu de sond wend.
Mılu de sond wend
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya (Evet)
Amey pêser..
Qemerê Cıvrailê Khêji: Mılu de sond wend. Yi vanê ke, „amê verê Çhemê Munzuri de Sey Rıza niya ama, o zuro (yalano). O pêro zuro (yalano), vanê, Cıvrail Ağa (Dewa Arekiye ra Cıvrail Ağaê Demenu) koto ra, sala ho da hora, vato, ez merdune, mı weda, nêzon kami se kerdo, pêro zuro (yalano) “
Pêro zuro
Qemerê Cıvrailê Khêji: pêro uydurmo, uydurmo
Peki waxto ke mılet qırr kerd, zofi milet kou ra vi, domanê ho ewk kerdenê yane, hermeti domanê ho çıtur vırara ho de vınetenê, yi hermeti çıtur ewk diyenê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: 38i ra ave hora ma serbest vime. 38i ra têpiya ki dı-hire domani ma de vi.
Ağaê mı ke tı vine!
Yi domani têsa (susuz) vınêtenê. Uwe ki era ma dest nêkotenê. Ma tenge de mendene.
Domon ke bervenê yani, se kerdenê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Domoni bervenê, dest nenê fekê domonu ser, dı-hire teney ki domani rau ra ma ca verday, xenekıti, ca verday,
Peki sıma o zaman ewk nêbiyenê, ajiye nêdiyenê? Sıma ke yi domani heni kerdenê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Çı ajiye, senê ajiye, ajiya çinay bivinimê, ma derdê ho guretenê, esker dormê ma gureti vi, uwe era destê ma nêkuna, cae de ma bese nêkerdene ke, ma ho cae de ğız-kerdene, ğız-kerdenê wertê eskeri ra vejiyenê.
Senık mendime, yane ses-hot teney (6-7 Çhekê Demenu) mendime, yane Çhekê ma 7-8 teney mendi, senık mendi vi çhekê ma.
Zovina Demenu rê kês yardım nêkerdenê, zovina Aşıri?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Demenu rê kami? Kês werdım nêkerdenê.
Endi o waxto 38i ra têpiya werdımo ke kerdenê, zu Wusıv Ağaê Gêrise vi zu ki hetê Aşira Rutu de Çê Hesenê Hemê Mami ve Hesene bıray (Hesenê Hemê Mami). Endi ma şiyenê çê yinu ra nu ardenê.
Dı-hire çey ki na Alu de bi. Çê, dı çêy ki peê coy ma xevere gurete ke, yi ki jê Wusvu gereke ma zarê çêi de qırr kerê, ma uza ki nêşimê. Hen her ca ra ağre ardenê, tutunê ho ardenê, sekerê ho guretenê, çiyê de niane ma guretenê, ardenê.
Waxto ke gêste mendenê mali ki zovina dênê puro ardenê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya, mal! Mal dêne puro ardenê, ma mal ret ardenê. Ma malê Arezu ard. Xêlê malê sıma ard (..huyino..)
Ap Areyiz (..huyino..), va helal xos vo…
Qemerê Cıvrailê Khêji: Malê Arezu ard, ma senık vi me, malê Arezu de. Ma amimê şimê na Desta Kortu de…payızo, laze Apê mı ki hona a sıre de wes vi. Ma hiremena biray me (Hemed, Qemer ve Wuşê) lazê Apê mı çhor, zu ki zamaê ma Samali cıra vatenê, o ‘ve bıraê hora vi. Ağaê mıke tı vine!
Ma ses mordemi me, şime uza, gost ma de ro, ma pesewe bırra adır kerd we, o gostê ho, ma pot. Ma tenê gost u mostê ho, none ho werd. Endi velg rışiyo, Koy toz esto cı. Toza payızi esto Kou. Uza ma mendime, hewn noro ma ser, waxto ke şêfak cı sano, ma dormê adır de kotime ra. Heni gınayme waro, çıke şüya payıza, serd ki sano ma, qefelay me ki. Kotime ra, nia da ke, xafıl de verê ma de, bıreniya ma de, veng kerdo rê mali. Veng kerde ro mali, ma usteme ra ke, mal kerdo verê ma nêjidiyo. Eke mali…
Peê Desta Kortu de?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Peê Deste de, malê Vank vi, zu ki malê Pagê natenê vi, kerd têwerte. Malê yi hurd Pagu kerd têwerte, zu malê Vank vi. Ağaê mıke tı vinê!
Peki Desta Kortu de Vank!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Yinê peê coy amey ita ma ra va kê, malê mao. O Wuşênê çık vatenê, amê ita leê ma. Bıra bıra!
Hüseyin Arıkanlı?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê nê, Wuşên Arıkanlı nê. Wuşên Arıkanlı peê coy bi Miletvekili. Va ke, ma Nazımiye ra bar kerdimê, şimê uza. Bağu ra, Bağu ra. Bağu ra bar kerdime şimê uza, va ke.
Dağu ra
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya Dağu ra, Dağu ra
Dağu ra
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya, zu malê dey tede vi. Peê coy, o serrê, dı serri amê ita leê ma, va ke, Haq sıma de vo, va ke, sıma ke o malê mı ard, peê coy dayna bi deyra… (huyino).
…(huyino) tenena bi deyra.
Qemerê Cıvrailê Khêji: O malê yinu ma guret, endi ma ho dard we, niya peê coy ma şime wertê bırre hurdi, ma ho peyser kerdi werte bırri ra.
Hemedê bıraê mı niya peyniya tıfongi kuyê de mı, nia da ke, va ke, niya bêçıke kerde ra cı.
Mı sarê ho fişte ra hawa ke, zu xorto de heneno ke, jê na efendiye ma, eve dest u pay.
Eke zuyê da waro, niya saqi sero tikmiş kerdê.
Saqi sero tikmiş kerde.
A xevere mı dê Samali,
Samali ki leê ho de, dê Wuşêni.
Wuşên ki çetin vi, rametê Haqi sêro cı.
Wuşên ust ra ke, niya hardı ra pano.
Ma dest na ro ser, gınayme ro ser, ma nêverda.
Wuşên koto adır, vano, „nu amo leê ma de iso niane kerdo, nêzo se kerdo, nêzo çıtur biyo, toxamısê ma beno, va ke, ez çıtur ney bos verdan“
Ma va, „Wuşe hurênda ho de vınde, wertê Eskeriyo, wertê Aşıranu, ma xatırê Haqi de. Ma ke veng fıştê ra tıfongi, ita ma ra kês nêxeleşino. “
Dê! ma Wuşên zapt nêkerd, Wuşên zapt nêkerd.
Bıraê mı Hemed va ke, ero!
Mı va, Hemed!
Hemed va ke „nu yağê ma ra nêverdano, nu beno sevevê ma, va ke, ala va ke, bê ma na hetê Qotiki de şime ez ’ve tora. Va ke, Samali ’ve biraê ho ra hetê yê a cinike de şêrê. Va ke, Wuşên ‘ve Civrail ki, o lazê Apê mı namê ho Civrail vi, va ke, yi hurdimena ki a hetê Çêneke de şêrê, Çêneke ki tı vana jê lea munitiya.” Ma terkit şimê, o mordemek sera pê guret, mı ‘ve Hemedi ra.
O mordemek pêguret?
Qemerê Cıvrailê Khêji: O mordemek ma pêguret. A Cınike ki Samali ‘ve dey ra pêgrete. A Çêneke ki şiyê ser ke vırare fiştê tı ra, mı qeda guretae, a niya vıra ra ho kerdê tıra, ardê pêser, na lıngê ho ki pêro niya kerdi. Zuqande ki vana, pepo.., çhikena... Hemed va ke, „ero, mı va, Wuşên beno sevevê ma, ni nafa ma qırr kenê. Va ke, hem wertê Aşiranu, hem ki Hokmat, Qereqol ki pêro vınetê. “ Mı davançe ho ont niya leê ey de vıneto, eke dest bıerze ra mı, jê heşiyo, ez inam nêken, mı piseno tê ra.
Mı davançe ont, niya lewê de hazır vıneto, fiştê ra ho ver, cıra metre dürr vıneto. Hemed vost şi, Hemed vost şi, dest naro fekê Çêneke ser, cıra va ke, “Tı waa mına axrete, tı çêna mına axrete, va ke, tı nêvo nêvo çiye bıke rê, ma ameyme ita, sıma ma dime, ma horê tersunê ho ver sıma pêcême, vamê, veng era tıfong mekuyo, tı heni ça çhikena! ”
Çêneke destê ho xelesnay ra, çêneke destê ho xelesnay ra, axre biye xayıs, biye yawas. Ma mal guret. Ma yi şüanê yinu hiremena ardi wertê ho. şüaney wertê ma de rê, veng finê ra ho, yê kenê, yê kenê. Yi domanê ho, olvozê ho, bıraê Samali ‘ve nu lazê Apê mı ki, yi ki ma rusnay ‘ve mal ke, meverde mal ağme vo, mal sêro cao açux bıvinê. Tede mali heni fetelnê, yine ki veng finê ra ho, cênıke ‘ve yi Lazeki ra, o mordemeki ra. Kamılo, mordemeko jê tu beno, belkia hona to ra kamıl vi. To ra kamıl asene o waxt. Nıka tu ke çıtur kamıl asena, o ki to ra kamıl asenê.
Ağaê mıke tı vinê!
Ma va ke, biarê, bızê biya sare bıvırnimê, ma bıze gurete sare bırrnê uza, ma gost pot, nıka o mordemek weno, a cênıke wena, a çêneke nêwena. Mı va, de waa mı, de va ke, ja! A çêneke doğriya Xızıri heni gonia mı cı girina, jê waa mı. Çıke ma tengê kê di, isanê ma ki merdo. Mı va, tı waa mına axrete,…çiyê rınd niya. Nıka so (lêl) ke amê, ma na mali bemê, mı va erê Haqi vo, mı va, tu ke na gost werd, ez ki malê tu bırrnen ra, nêverdan malê tu bêro. Eke tu mı tede nêkena, malê tu ki bemê. Ma cırê dı-hire tikey potê, heni temiz cırê potê, nêro taxtık ser, thole day sero, berdi verdê na ro. Dı-hire tikey çêneke horê werdi. Parşüye ra ho gurete, parşüye letê zu werd, letê zu vıneteo. Mı va ke, ça nêwena. Çêneke vake, apo war nêsono, mırd no va ke, apê mı. Qemısê çêneke nêbiyo.
Endi ma mal uza vındarna, dotê ma ki cıte gırê danê. Hetê mao dote de ho hekenê, cıte ramenê. Waxto ke tıji gêrisu ra dariyê we, ma mal kerdê rastê seri, yi naym de ma kerd rastê seri, ma têde sanê dorme. Ma malo esorın bırrna. Ma malo esorın bırrna. A çêneke dı-hire mali rê va ke, ae mına, ae mına, ma cırê verdna ra. Çıke malê ke vana, yê mına, mı nêverda, çarna ya.
A cênıke va ke, a malê amıka ho ki kena yê ho, pêro malê yê daê niyo. A malê amıka ho ki kena yê ho, o pêro rast malê dao, va ke. Eke hen va, mı va ke, nu veyvê tuy, nu veyvê tuyo. Ma ke ero is bıberdenê, ma na mal nêguretenê. Ma serva tu na mal gureto. Tu zona, seke mı hen va. A cênıke va ke, hew bıra Haq kena, çıke ma vere coy, ma fekê Hemedi de nia nia denê, şiye gêre bıraê mı, va ke, nu bıraê tu ça niya keno. Va ke, sıma qe iso nianê wertê ho de nêkerdo…(huyino).., karedo nianê nêkerdo. Ma mal uza vısna ve naver, vısna destê Heyderu guret ameymê.
Peki sıma ‘ve Alu ça dapêro?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma ‘ve Alu ra?
Heya
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma ‘ve Alu ra, verê coy mıleti zumini ra dızdiyê kerdenê. Ha çê mao ke haza tiri ra (Dewa Zımê, Çê Qeme Guli) nıka ip-yisızo, kêso ho uza çino. Uza ra hire-çor mordemê ma sonê, hire-çor malu dewa Qılê ra tırenê anê.
Eke ard ita, ita Apê mı xevere dê Alu ke, malê sıma ha filan kêşi ardo, bêre bıjêrê.
Amey wertê mali de, o malê ho guret, wertê mali de o male ho guret.
Piyê mı va ke, lao şêrê, va ke, ni mordemê Lazê Aliye, mordemê Hesen Ağaê, va ke, şêrê Çê Hesen Ağay. Uza ra terkıt şêrê, ala cüavê sıma çıtur dano cı. Terknenê sonê Çê Hesen Ağay.
Hesen Ağa vano ke, “Ez ita nande xağê piyê dine, Lazê Ali ra vano, zona, Ez ita nandê xağê piyê dine, vano, sıma şêrê, Qatırê mı hae ardê bover, berdê sole. Sıma Qaturunê mı bijêre. Ez ita nandê xağê piyê dine, male sıma ken dı qat cıra cên, goligunê ho an”. Terknenê yenê ita. O waxt dısmenena ma ‘ve Avasu biye, dısmeneniya ma ‘ve Aşıra Sey Rızay biye. Esker ma da arê ke pêro xevere dê piyê mı (Dewa Gêwreke ra Cıvrailê Khêji), eke esker bıjê bi, erzemê Avasu ser, erzemê İksori ser, tu hesna!
Heya.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma itara bimê top şimê Gıniye, uza Qemerê Heseno ke ez van, mığara Derê Laçi de kışiya, şimê dewa dey, çê dey de heşia pê, uza Qemer Ağay va ke, xatırê Haqi de, va ke, ez kêwraeni ken, va ke, roza dısemiye, momi kerda vıla. Vake, roza Kewraen de va ke, mordem mırenê, nu Eskero va ke, mordem mırenê, va ke, mordem benê dırvetın, vake, bena serdın (sauxiye). Esker va ke, meşêro. Mı ke na Kêwraeni kerde, Kêwraeni ra têpia.
Eke niya va, piyê mı herediya, va ke, Lao, va ke, tı sene mordemê nianêna, tı sene Ağao nianêna, va ke, Tu hot yelçi nêvê yelçi ser ke, Esker top ke biya, ma peyra Aşirê kerda top, ğızkerdê pêro, kerdê ita Gıniye, ita ra vana race rê şêrê, na Kêwraen ke tu viri de biye, hona amê tu viri, tu ça rew xevere mı nêdê, tu ça rew niya nêva. “
Ust ra, piyê mı ust ra, ma ustime ra, ameyme, zu ki zamaê ma (Samali) ma de amê, zu ki Lazê Silê Hemi vanê, o (İsmailê Silê Hemi) ma de amê. Ma terkna ameyme. Terkna pesewe ameyme ita. Pesewe ameyme ita.
Yoxro ke yinu (Alu) ki xeverê gureta, Demen çıke biyo demdê şiyo yemê Bori, bêrê ma şimê mali de rime, biamê, nê tıfong erjino, ne ki kês yeno, ne ki hereket beno. Na cao ke nıka Qereqol ita Kutu Dere (Çhemê şêrxanu) de çino, hurendiya yi Qereqoli de tağê bi, dewe uza viye, zona, hurenda yi Qereqoli de ayne hurendi de viye. Malê yinu ki vorde sono uza fekê Çhêmi, cıra gırmıke vanê, uwe tıra yena. Malê yinu sono uza, Alu yenê yi mali uza ra cênê, eke uza ra cênê.
Alu yenê benê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Alu, Alu yenê benê. Yane xevere cêne ke Demenu kês ita çino, şiyê yemê Bori. Şiyê,
Demenunê hetê dürri, (Qol) erzenê Avasu ser.
Hama nêzonene ke ma hire-çhor teney cerayme dê ameyme.
A xafılde uza veng ke kota tıfongu, ita ra terkıtme şime. O waxt wertê ma u Heyderu tene serdın vi, sauxiya ma biye, doğriya Xızıri, ma heni zona ke Heyderu do puro, berdo. Piyê mı ita ra vışiya boverê Çhemi. Tıfong Çhem de erjinê, bover de (Alu) erzenê. Piyê mı, ita ra vışiya bover, bover de sono, tıfong ke erjino sono bover. Tıfong hao destê bovera yê Aluno, tıfongê desti Marko bêliyo.
Ağaê mı ke tı vine!
Uza de vışino bover, vışino bover, sono uza, zuyê ma (Lazê Sılê Hemi) kışino, hona wes vi, kışiay vi.
O zamaê ma (Samali) veng dano, vano, “Weee! Piyê mı rê vana, Apê mı kıst. Veng dano, Apo, Apo, Apo! ”. Piyê mı hesneno, hama veng nêkeno. Zamaê ma ho-ho de vano, “ax, vano ro, ninu nafa zof ma ra sana mordemu, va ke, Apê mı ki kıst, vıstewrê mı ki kıst.”
Eke vano, vıstewrê mı ki kıst. Piyê mı vano, “ wee vano, dêma ke ma ra sanê mordemu” Eke niya bota sono ke şêro, eke dı teney vıreniye de rê, dota piyê mırê ataş kenê, ataş kenê, zuyê cı nêsanenê, zuyê vıreniye de sanenê lêyê, ita de gınena duzmê piyê mı, duzmê fisegu, destê fisegu lone keno, salê lone kena, heni Qersune tede vındena. Qersune tede manena. Piyê mı heni ho erzeno tholdê merxi, çıng beno ho erzeno tholdê merxi, zerê ho ke zundano, piyê mı va ke, mı reê niya dest kerd zerê ho ra, çiyê-miyê mı uza rê, vano, eve destê çhepi tıfongê ho mı niya gureto, vano, vıreniya yi merxi ser. Niya dest kerd zerê ho ra, vano, bêçıka mı lonê ser nêşiye, dıriya çino, vano, destê ho niya ard ke thoae çino. Çıke piyê mı dı-hire rey ki heni bi ve dırvetın, zona. Vano, ez zof vêsnu ra, tım ez ben dırvetın, hama ez niya nê-vêsnu ra. Va ke, nu ça honde ez vêsnu ra. Vano, peyra dest berd, kerd mêna hora, eke oncia goni pa çina. Vano, mı pêsê ho voro da, çıke o waxt pırrenê kuraşi niya bırr nêne, oncia o pirreno sıpiyo bırr nenê. Niya pêsê ho de vi, mı niya pêso ho voro da, Qersune cıra gınena waro, seke gınena waro, Qersune niya cêno, keno cêvê ho. Eke hama de niya peyde niya honde biyo sur, hukmê Qersune ra biyo sur. Qersune cêno erzeno cêvê ho.
Uza ra ho çarneno, sono hetê dote ke, haê uza rê, tıfongê uza nano pa, uza zu na bırarzaê bıraê Wuşênê Mozıki Hese beno, piyê Alê Mori, zu uyo. Zu ki Lazê Hesê Gêmi İvraimi beno, veyve sere beno. Waxto ke veyvê ho beno, veyvê dey beno. Dota moê vana ke, İvraimê mı, tı meso veyve. O (İvraimê Lazê Hesê Gêmi) vano, “Daê, vano, Haq bia ro hure, horê son yen, se beno”. Veyvê dey a roza, roza veyvi yo, Veyvıke hona dota nêama, yane a sewe şêrê ser. O ‘ve dey ra, a raê piya kışinê uza, yi uza a raê kışine (Hesenê piyê Alê Mori ‘ve İvraimê Lazê Hesê Gêmi).
Ma ameyme ke hetê ma de Lazê Silê Hemi kışiyo. Qersune peyra gına cı, ede na hetê qınestê de gına cı, na golmu de perra. Nıka ho ra jê zaranci ki qevneno, Moa ‘ve pi ra, Aşiri butu amê ser, butu pilê Demenu. Da ho ro, da ho ro, yi Lazeki (İsmailê Silê Hemi) va ke, zewejia vi. Apê na Seydaliyo (Lazê Mirzê Silê Hemi, Lazê Besa Şiae) na Seydaliyo ke ma va. Lazê İsmailê Silê Hemi cıra vanê, İsmailê Silê Hemi, ey va ke, “mıre merax pêda biyo ke, va ke, par ma velgi sero da pêro, Hesenê Tornê Hesê Seydi va ke, Hesê Qızi va ke, ero ez gereke İsmailê Silê Hemi bıkısinê, to rê tıfong Demenu ra bıjêri”.
Ey va ke, “nıka ki yinu ez kıstunê, bê hêf sine.. “
Eke hen va,
Piyê mı (Cıvê Khêji) va,
(piyê dey ra va ke, piyê dey namê ho Sılema vi)
Piyê mı va ke, ”Kêwra Sılema, va ke, tı ala.., wertê Areyi de amê pêser, bove ra têpia nanê pa, şiyê zerê Areyi, zona!. Areyi de na mıleti temey ke, va ke, tenê savrê na Dırvetin hira vo. Eke o bervis çıke, xatırê piyê dey, Lazê ho kışiyo, serva xatırê dey ra pêroyinê bi tever.
Eke bi tever, piyê mı va ke, „ao ke nayvê to ra, Hesenê Tornê Hesenê Seydi ve Lazê Hesê Gêmi İvraimi ra piya kışiye, endi ala tu wesa!
Ey (İsmailê Silê Hemi) ke, “ya, ya, va ke”,
Ya, ya ke va ke, piyê mi na cêve ceketê ho ra yi fisegi, yê dine ke ceriyê goni ra, cızmê ho ra onte we, estê na cêvê ceketê ho, zona! Niya cêvê ceketê ho ra onte we, tenê goni para, va ke, naê, fisegê dinu naê, va ke. Hesenê Tornê Hesenê Seydi kışiyo, va ke, kêşi de qal meke, o ‘ve Lazê Hesê Gêmi ra kışay, kışay va ke”
Ey (İsmailê Silê Hemi) destê ho kerd a goni ra, o pêsê Piyê mına, kurasê çıfte-xaşi pıra rao, niya kerd pêsê Piyê mı ra, gonia ho kerdê pêsê Piyê mı ra. Ma meyit ard, endi dard we. Kotimê desta sodır, a sewe lewê de mendime, koti desta sodır, mordemeki tesmil kerd. Tekê ho qe çine vi ha! Qe çine vi, kot desta sodır, roê ho tesmil kerd…
(Waxtê hervê Wuriş de) eke sonê cor vıreniya Wurişi, uza tıfong erzenê nisanê. Tornê Poriki, Hesen Ağa vano ke, „o lazeko qızkêki (İsmailê Silê Hemi), heni lesê ra tene qıskêk beno, o lazeko qıskêko ke, Haqi kenê tıfong erzeno, ala o bêro, o (İsmailê Silê Hemi) seke nistene ro, zu tıfong estenê, sanenêcı, tek zu tıfong estene. Hem kı zof semt vi, tu vana…“
Peki na Bıza Kora ke vanê, qeydê Zengeriye de o zaman vanê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Endi a Bıza ke mı vate, a bıze sero ma da pêro, mı torê qesey kerd ya! Tu nêdi, mı to rê qesey kerd. Sonê uza endi heşiyê pê ke Demenu şiyê, uza hetê Gıniye. Yenê a Bıza Kore vera yi mali danê purê benê. Sero hereket bi, qewğa Alu ve Demenu kotê tê.
Zu Bıza? Peki o arade yenê hure, mordemu anê wertê ho, zu mordemi beno, vanê, nayine biya zu qursunê vera ez pani! O çıtur beno yane, kenê Cemat?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nıka yi mordemi uza kışay, sero da pêro, xêle ke dapêro.
Peê coy têpia Demenu Cêniya Hesen Ağay ’ve zuyena ra binê rusnay Çêunê Alu, vake, „na Bıze! ma sıma ra va, malê sıma ardo ma, sıma ki şêrê Qaturunê ma uza bıjêre, Hesen Ağay va, zona! Sıma Qatıri ki nêgureti, amey mal da puro berd. Dıma ki honde mı cêni kerdê çê sıma ke bêrê ma bêmê hurê! Bêrê ma bêmê hurê!“.
Alu qewul nêkerd.
Qewul ke nêkerd, sero ma da pêro
Têpia mordemê yinu jêdê kışiay.
Alu nafa Seydu ard wertê ma.
Seydu kotê wertê ma.
Cemat kot wertê ma.
Yi Çêyê ke ita malê (Alu) ardo çê Demenu, dı-hire teneyê Demenu (Dewa Zımê ra Çê Qemê Guli), yine ki o waxtê qewğa de bar kerdo şiyê wertê Heyderu.
Tavi a qewğa ke uza vejiyê, endi sıma Qewğa itay ca verdê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Qewğa (Avasu) ita endi ca mendê, ma endi çıke ita Qewğa (Alu) biye, endi raa bine Esker nêcê ra, ita mend, dürr nêşi. Esker endi nêşi. Uza (Gıniye de) kêwraeni kerdê, hire-çor roji ra têpiya kêwraena uzay biye.
Ağaê mıke tı vêne!
Ma endi nêşimê, ita bimê dismenan, mordem ita merdi da! Zu navera merd, dı teney bovera merdi, tıfong erjiya. Endi naver u bovera tê qarşi de rê, her waxt tıfong erjino, her waxt! Her roz tıfong erjino!
Ağaê mıke tı vêne!
Dıma piyê mı, pile (başı-bilenê) Demenu ve Alu di.
O waxt Seydu ki amey wertê Cêmatê Demenu ‘ve Alu.
Çıke o taw Hokmat çinê vi,
eve Cêmatê Pir u Rayveri vi,
eve şurre, eve Kêwraeni,
qese hene bi,
nê o waxt şinatê biyê, nê ki Hokmat bi.
Zuvini di, va ke, “Lao! ,
va ke, ma hen ke pêro dimê,
Ağlerenê Alu ra vake, zona!
Hen ke ma pêro dime, va ke, sıma ra jêdê mırenê!
Va ke, sıma Alu halê tıfong nêzonê, va ke, sıma ra jêdê mırenê!
Ma na Cêni kerdê Çêunê sıma, bêrê ma bêmê hure!
Va ke, Çıtur vinenê, çıtur kenê?
Ağleranê Alu va ke, ma ra ses mordemi jêdê kışiyê!
Alu va ke, qe ke ni dıtenu bıkısê hora!
Ma ki nia da ke sağa Haqi esta, ae ke ma nêkerdenê“
O mesala ki derga, zuqmatê waxto ke…
Thoae nêbeno, va derge vo.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Waxto ke Lazê Khêkê Sılê Xıdıri,
Lazê Qemer Ağaê Kirigi kist, amê ita (Gêwreke) çê ma. Tu hesna!
Heya
Qemerê Cıvrailê Khêji: O Lazê bıraê Dursê Khêki Xıdıri bi, amê ita çê ma.
Uza ra Qemê Pori perey rusnay Demenu rê (Dewa Zımê ra Çê Qemê Guli) ke, yi haniye amê uza wertê Demenu ke, ey bıkısê.
Demenunê (Çê Qemê Guli) ki vanê, bese-nêkenê bijêrê. Yi Çê Qemê Guliye, Çê Qemê Guli vanê, naê ke ez van malê Alu tırto, yi her waxt ita çê piyê mı de benê. Piyê mı de fetelino, ma de velg bırrnenê. Piyê mı dest pê guretenê ser.
O (Qemê Pori) vano, „Lao tı her waxt sona, sonê uza sıma çê dey (Cıvê Khêji), vano, ala nia de, o kata sono, na peru damê sıma lete zu, sıma sola ney bıkısê! ”
Amıka de mı ki uza ra, her waxt yena ita çê ma. Nıka waxte mı niyo, ez hona nêzewejia vi, endi tamam vine jê na Lazê ho vine.
Piyê mı reê pers kerd moa mı ra va ke, „Xeyzê, Xeyzêva ke, na Fate roze de esta ke dı rey yena. Moa mı piyê mı ra va ke, „yena, vana, thoae çino, va ke, tenê ru ma de, bemê erzemê kundıre. Sıma yi Qırvani sare bırrnê, yi vozd mı de ho rê berime pojime. Her raê çiye rê yena, dame cı. Pêrsanê, ma sekême. “
Piyê mı ke va, „cıde, ma sekême“
Yoxro ke yena, atağiya eyrê yena, ala Lazek kata sono.
O Lazek ke ita asme, dı asmi çê ma de mend, peê coy va ke, “Pirê ma esto, bove ra Kudu de, Tornê İsmailê Qeri”.
Piyê mı cıra vake, „Kêwra, va ke, meso uza! “.
Lazek ki va ke, „Pirê mao, reê son, va ke, çımê ho ke bırrna asme dı asmi ki uza vınden“
Piyê mı va ke, ma xatırê tu nêşikine, ard bıraê mı ’ve Apê fişte ra cı, rusnay Çê Qemerê Wusıv Ağay, Qemê Murtê Oji, uza ra ki rusnay uza (Çê Tornê İsmailê Qeri)”
Hire roji qediya oncia roza corine têpiya vejiya amê Çê ma..
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hire roji qediya oncia roza çoreyine têpiya vejiya amê uza ra, vejiya amê, ey (Xıdırê Lazê Khêkê Sıli) va ke, ez ita ra jêde Çê Pirê ho de hedır nêken, va ke, ho re çê Kêwraê ho de vınden. Piyê mı ki va ke, „Tu xêr ama, Haqi ardo hure ke tu eve weşiye ama, beso!“
(Ağaê mı ke tı benê)
Terkıt amê ita! Mı ’ve yi bıraê ho ra (Mıstefao ke van rew kışiya, 38i ra ave), mı ’ve dey ra mal berdo ne Gême, malê payızo, endi velgi bırr nê, dariya velguna, ma mal berdo wertê Dere, ard ita. Cemê soni ke bemê cor hetê Kırniğe zona! Warê ma ki hurendia na tüyê de ro, niya ware sano pêyê na boni, na tüya ke ita na ro, pêyê tüye de ro ware ma. Ez ’ve yi bıraê ho ra têpia ma şime mali, mali ki koto o diarê, Diarê hêtê warê Kırniğe de vet, kotime uza.
Mı nia da ke o kêwraê mı amê, va ke, Kêwra! Mı va ke, ya. Ey va ke, “rajê su, ez ’ve kêwraê ho Mıstefa some mali, va ke, na cem de mali de vındeme.”
Wuy mı va ke, kêwra, piyê mı, mı nêkıseno, va ke, tu çıtur yena mali, tu mali meso.
Cêra ra va ke, “mı izne kêwraê ho ra gureta”.
Cêrayme ra ameyme nayem, mı veng da, va ke, Bao!
Piyê mı va ke, ya!
Mı va ke, “Bao na Kêwra amo vano, ita biyo husk ilam vano, “ewru yen mali, mı ra vano, rajê bê”. Va ke, rajê bi, ez cêrune amune, mal berd ko, ko ra ke cor de çarda de, na Khêmero ke ita niya şüya phonê esta, na werte de, çımê mı sedır nêkene, tu era cı salığ de…(heya)..
Mal ard kerdê verê yi Khêmeri, mal cor de kerdo koka yi Khêmeri.
Ma nia da ke hire-çhor tıfongu va ke, “taq, taq, taq, taq…”.
Piyê mı hama bi ‘ve Çhekunê ho ro va ke, “bıjê re, va ke, Wusvu malê berdo, Lazê mı ‘ve Kêwraê mı ra kıst. Va ke, tım Lazê Cüamerdu mırenê, va ke, ey Kêwraê mı kıst”.
Bıraê mı (Hemed) ‘ve Apê mı ra (Qemêrê Khêji) uza nay pa. Ma nia da ke cıra zuyê sıpela, çıke o waxt kıncê sıpey kerdê pay, zuyo sıpela perra, vêşimsêr amê wertê bırri, helmê qediya, têpia dot vejiya, eke dot vejiya.
Piyê mı va ke, “ra urzê!, va ke, ra urzê!” Ma ustımê ra, destê na cadê ra, raa makina cêra sona, a raa vine ki ser ra sona. O waxt makina çine vi, raa makina çine vi, a ita yeno, ma têpiya voştimê şimê dot Diarê Xozmerağe, a dota Hesen Beğe ‘Altunu’ (Hesenê bıraê Mıstefaê Tornê Ali) ve Qelfê ho ra rastê ma bi.
Hesen Beği, va ke, “Cıvrail Ağa!, Cıvrail Ağa!, kata sona, kata sona, sona koti! Va ke, kêsê Aşiru nêkısto! Mordemê tu, va ke, Aşiru ra kısto, zuyê Areyiz kısto! ”
Piyê mı va ke, “ Mordemê mı çıko, zu Areyiz kısto çıko! ”
Hesen Beği vake, „Zuyê Areyizo kısto, Lazê tu nêkısto“
Hesen Beği ki uza rastê ma bi, endi nêjdi de beno tari, ma va, endi na sonde şimê koti, cêraymê ameymi şimê. Cêrayme ameymi şime, o bıraê mı (Mıstefa) senkhê ko hama, ha lazeko ke haza tenena yi lazeki ra pilo, tenena eyra ustın beno, Des u dı, des u hire serru de beno.
Ağaê mıke tı vê.
Şime ke lazek hao leê Meyıt de ro. Ma va ke, “Mıstefa, kami vi?”
Mıstefay va ke, nêvan!, va ke, tıfong ardo ro mı, vato, ‘tu ke vaze re, tu kısemê’ “
Ero va ke, vaze, piyê mı cıra va ke, çıtur yi tu kısenê, ma ez ki yinu kısen.
Mıstefay va ke, domanê Qemê Guli kısto.
Piyê mı vake, o çıko, domanê Qemê Guli çıko çêvêsae!
Mıstefay va ke, domanê Qemê Guli kısto.
Ae de ma endi şimê, şimê meyıt ard, meyıtê yi Kêwraê ho ard. Eke dı miyê ma ki tey kışiyê.
Piyê mı va ke, “Sarê yi miyu teka-tek weda rê, zuyê na hetê mezela Kêwraê mı de, zuyê ki do hetê mezela Kêwraê mı de weda rê. “
Endi ma Meyıtê Kêwraê mı ve Mezela Kêwraê mı ita (Gêwreke) dard wê.
Mezela sarê miye zuyê na hetê Mezele Kêwraê mı de kerdê hard, Mezela sarê miya binê ki do hetê Mezele Kêwraê mı de kerdê hard.
Endi badena ma ke yi Çê Qemê Guli qırr kerdi.
To ra doğriya Duzgın ke vaji!
Piyê mı, bıraê mı Hemedi ra va ke, Hemed!
Hemed va ke, „vaze, çıko!”
Piyê mı va, so ‘mezela Kêwraê mı ser’ vaze „mı hêfê tu eve tıfongu guret“.
A o serva ajiya yi Lazeki vi yê, serva ajiya yê Kêwraê ma viye, ma yi ard berdi qırr kerdi. Piyê mı fetelna, yi (Çê Qemê Guli) ard uza, wertê Heyderu ra day ardenê ard.
Piyê mı Lazê Ali (Heseni) ra va ke, (Hesê Alê Heşi ra va ke, Hesen Ağa ni mordemê tuyê. Hem şiyê mal tırto ardo, hem ki vake, nıka şiyê wertê Aşıru ho xelesnenê.
Piyê mı Hesê Alê Heşi ra va ke,
„bêrê, va Khêmerê sarê ma vera nê,
ma de tıfon bıerzê, bımı rê ma de!”.
Ey (Hesen Ağa) day ardenê ardi ita, ma ki day qırr kerdenê! Doğrusiye, doğriya Haqi to ra vajine.
Ma va, uyo ke ma mıremê, yi ma vera bemıre, yi hen bi sevevi.
Endi piyê mı va ke, tove vo, va ke, mordemê tuyê, badena ma ez yinu to ra wazen, pêro seveve tu viya, ni mordemunê tu hem mal tırto ardo, hem ki niya şiyê ho (wertê Heyderu de) dardê wê!
Heni eve xapnenê ma ard ita, yi ma qırr kerdi, o sevev ra.
Endi waxto ke yi qırr kerdi, piyê mı Hemedi ra va ke, Hemed so, a mezela Kêwraê ho ser, vaze ke, „merax şêro tu vira, ma guna tu ho vılê ra fişta, tu vera ma hire kıste“.
Peki Qewğa Alu ve Demenu ora dıme tavi devam kerd?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Têpia oncia devam kerd.
Oncia devam kerd?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Oncia devam kerd. Nafa ça devam kerd, endi uza de ma ameymê hure.
Uza de amey hure!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Amey hure, amey hura. Têpia dı teney Demenu ita ra sonêTholavê male Kiriği. Tu hesna! Sonê tholavê male Kiriği. Uza ra gınenê po, eke naê dızd amê tholavê mali, nêsonê! Uza verdanê dıme, yi ki voz danê sonê, sonê wertê Alu. Sonê wertê Alu, uza Alu ke veng danê cı ke Kêwra ça voz danê sonê, yi Arezunê sıma dımê, ma Kêwrayme, ma endi bıraê ita, ma bırayme. Verê coy ki vano, tu par, tu a rozê hona dı barri ru da mı. Uza domanê Yilasu cıra vanê, Hesê Gêmi cıra vanê, ano çê ho, çê ho de cênê girê danê, vanê, o çıko! Vano, gıre dê. Qewğa (Alu ’ve Demenu) vırena ke sıfte bena, mı nêva ke lazê ho te de kışiyo, veyva ho arda, piyê deyo Hesê Gêmi cıra vanê, Yilasu ra, dı domanunê Demenu ano, cêno beno yi mezela lazê ho sero fetelneno, laze ho ki des u heşt serri (18) do ra ave kışiyo.
Endi ma ki amey me hure.
Dı rey ameyme hure.
Na hurenaisê peen ki tamam viyo, endi Qewğa Alu ‘ve Demenu qediye.
Badana, têpia Surrefiştê wertê ho ke, ni dızdê! Ma hen kerdo ke dızdu pisemê. O dızd vi yo amo uza, faqat şiyo Tholavê Arezu, o ki dızd saê beno. Yemê hurê! Ma dızdu sero pêro nêdamê. Ma dızd sero pêro nêdamê.
O huremais de meste cemato, ma yemê falan ca de cemat kemê, na cêrê tuneli de uza bırrnenê, zonena! Tunelê cêrê Qutu Deri (Çhemê şêrxanu) de cemat bırrnenê. Piyê mı yi şi uza. Ez ’ve bıraê ho ki dotê Heyderu, cıra Hêgao Pil vanê, uza derimê.
Ağaê mıke tı vine.
Yoxro ke uza ra yenê, Lazê Apê mı haza Gomê esto, wertê na bırri de Gome esto, Pakurdiğe cıra vanê. Lazê Apê mi (Qemer) uza de beno, haniyo hêgaê huyo zu ki kose aseno, Lazê Apê mı uza de beno, pesewe yenê uza ra hot-heşt mianê (male) Lazê Apê mı benê. Uza ra amo na diari ra vıneto, vano, piyê mı ra vazê, “Gore kerda ra, male mı esmu berdê, derê ro ardo”.
Apê mı Qemer ita ra thurikê ho guret, terkıt şi.
Piyê mı venga cı dano, vano, “sona koti Qemer, uza ro meso, malê ma Aşıri benê, dısmen beno, kês zovina Demenu ra malê ma nêbenê. Dısmeni rau sero vındenê, sona koti! ”. Apê mı gos pa nênano sono, va ke, sono mali ano.
Piyê mı sono uza wertê Cemati, uza Cemat de benê. Ma ki hona dot nêamime, Cemat hona pê-nêreso. Nia dano ke piyê mı, endi Apê mı terkneno sono, rêçê ra sono leê bonê Wuşênê Tornê Hesê Seydi, Wuşênê Mozik cıra vanê.
Apê mı sono leê boni, vano,
“lao yê ma huremaiso,
Surre wertê ma de ra,
huremaiso wertê ma de ro,
malê mı ki nao ardo,
malê mı ardo, leê bonê tu
malê mı bare davas biyo phostia tuyo,
malê ma bırusnê, va bêro“.
Qemerê Apê mı cêrone ra yeno.
A o ki çhor-phonc mordemunê ho cêno yeno uza geçitê uwa Çhêmi de Apê mı sero vındenê, geçitê uwa wusar viya, zona! Uza geçit sero ke vındenê, waxto ke kunê verê geçit de kıncunê ho vezenê, eke uwo kuyê, o derezau zu cıra vano ke, Wuşê bê ma ita panimê, Tıfongê (silaxanê) ninê bijêmê. Wey!, vano, „kırê dey de xağê pi naê, qersune seyrek kuna era cı, o ma ita ra bile nêverdano ke şime çê, kêşi ma ra çê nêverdano“.
Qemerê Apê mı yi ke kunê wertê (geçitê) uwe, waxto ke kunê wertê uwe, wertê uwe de nanê pa, wertê uwe de nanê pa, meyit verdane uwe de.
Meyit verdanê uwe de.
Ma verê Çhemi de voştimê şimê, meyitê yi derezay ma nêdi, meyitê Apê mı na pırdê ewk de vet, na Pırdê Paxi esto, verê pırdê Paxi de uza lızge bi ma o lızge de meyitê Apê mı Qemeri a sewe vet, ma guret ameyme. Guret ameyme, dora têpiya oncia da pêro, xêlê naver u bove ra kışiay, nêzon kam kışiya, Tornê Hesê Seydi dora têpiya kışiya, Wuşênê Tornê Hesê Seyd dora têpiya kışiya…
Peki Yivısê Sey Khali kamij dewe de vınetene ita?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Bor de.
Bor de vınetene?:
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya.
Yinu ra Çê kami vane
Qemerê Cıvrailê Khêji: Yinu ra Çê Sey Khali vane. Çê Wuşênê Sey Khali vane. Pêra yinu Mıstku cıra vanê. O Yivısê Sey Khali sağa Haqi çhêr vi, hona cênc vi, yane serrê ho ya des u heşt (18) ya ki vişt (20) vi, na farq de vi.
Çhêr vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Çhêr vi lazek.
Tavi nıka vêrdo ra şiyo, yane qesa mı niya, taê hesnaena ho wazen vaji
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya.
Yi vanê ke, peyra Demenu napa, tavi na qesa yê mıleta
Qemerê Cıvrailê Khêji: Tu hesnaena ho vaze, dıma ki ez van.
Yane hesnaena mı nawa, eceva naê ra kamıji doğriya, yane tavi eve vijdani
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nıka ma Derê Laçi de dênê pêro, o Wuşênê Sey Khali, o Lazê Sey Khali, Yivisê Sey Khali, mı sata vine ki to rê va, o’ve zu ra şair vi. Şair vi, yane zof şaire de weşi vi.
Yi hurdimena ki şüari vatenê, Kılami vatenê, ma ke Dolu Bava de dênê pêro.
Peki Yivısê Sey Khali o zaman şair vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: şair vi
Eve o serrunê ho de?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ya,
O cêncena ho de!
Qemerê Cıvrailê Khêji: A cêncena ho de şair vi, a cêncena hode şair vi, to rê van ya.
Ağaê mıke tı vine!
Ma tıfong ontenê, yi hurdimena ki dest estenê khêrıkê vatenê têvêrdê.
O zu ki Lazê Alê Momıdi vatenê, Lazê dey nao nıka Mamekiye de ro, cıra Wuşênê Alê Momıdi vane, Lazê Alê Momıdi. Na domonê ma zonê sıma, ça nêzonê ke, o ki nıka Mamekiye de ro.
Yi hurdimena vatenê, vatenê, vatenê endi. Mudeto ke qedeno gê zu sate, gê ki dı sati, ma vatenê mudetê huyo. Zona!
Eve Surrê Pir u Rayver vo!
O waxt yinê (Yivısê Sey Khali ’ve Wuşênê Lazê Alê Momıdi) vatene ke, endi Surrê ma tamamo.
Ma ho tedê (meterıs de) nênê merdenê, yinê (Esker) dota ataş kerdenê. Ma vengê tıfongê ho nêvetenê, ataş kerdene ke rınd solığê ho kerd tever yinê, a ma hona gılê tıfongê ho nenê ro Qula ser. Ma ke nênê ro Qula ser, pencerê Qula, endi yinê tıfong koti ra bıerze, wayırê to vo, ma yi salığ kerdenê, tıfongê yinê nê-erjinê uza. O heni, peê coy ma dı-hire roji hen da pêro, dı-hire roji çêşitena da pêro.
Peê coy ameymê Derê Laçi.
Ameymê Derê Laçi ke Des-u-Ses (16) Çhekê mae..
Yi Des-u-Ses Çhekê ma bare biyenê.
Des u Ses (16) Çhêrê sıma bi yane?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya tamam (çok sağol). Yane sae ke hora Des-u Ses vi hama, dı-hire teney bine ke bi, nê-amenê, endi ma Des-u-Ses “16“ hesavnenê ma doğriyena Xızıri.
Ma cıra Heşt (8) Çheki naveri ra destê Pir Xatune ra amenê,
Heşt (8) Çheki ki destê Ana Bare rê şiyenê.
Desta sodıri ma ustene ra şiyenê, zona!
şiyenê ke hao çadır kınıto, mevzi kınıto hen tede rê.
O sarrê huyo ke mevzi serdê veto, nênê o mevziye ra, seke o sarê ho ke, ewko ke verê çariya sewqa ra, nênê pa ke sewqa sera dariyenê we, şiyenê, ustene ra jê mali şiyenê. A jê mali niya bul biyenê çhor lıngu ser şiyenê. Peyra ki kotena ra dıme, qırr ha qırr ke. Eve o çêşit ma esker maf kerd, hem naveri ra hem ki boveri ra de. Halê ma zamanê hen vi, halê ma hen vi.
Rozê ma bover ra destê Ana Bare raymê.
O Yivısê Sey Khali ‘ve dı-hire tenena navera destê Pir Xatune rae.
Sonde ki ma cor a mığara Derê Laçi cıra vanê, verê hêgaunê Laçi de uza mığara esta, yemê mığara de pêser. Ma ameyme mığara
Ma ameyme pêser ke, eke huyinê.
Ma va, ça huyinê?
Va ke, „ewru Qemerê Wuşênê Çhüli, o Qemer Ağao ke ez nêvan, bırarzaê dey namê ho Qemero, cıra vanê Qemerê Wuşênê Çhüli, va ke, “ewru wesa-wes tıfong hen destê Eskeri ra guret amê, cêro koto bınê tavu, gılê tifongi pê gureto, desti ra ardo”.
Eke hen va, Hemed herediya, a niya peyniya tıfongê ho dê hardi ro, va ke, “Qemer Ağa, no is ve tu kerdo, tu no is ve kerdo!, va ke, meste cêncê nianêni, vanê, Qemer Ağay şiyo eve wesa-wes tıfong gureto, yi ki ho erzenê tavu ser, tavu de kışinê da! Va ke, tu isu nianê ça kerd!”.
Qemerê Wuşênê Çhüli va ke, ma va ke, kam ke sono va şêro bımıro, yê mı çımê mı bırrno, mı dest ra gureto ardo, va! Kam xêğo, va ke, sono hen keno!”
Na roza ke Yivıs kışiya, ma destê Ana Barê ray mê.
yi (Yivıs yi) ki destê Pir Xatune raê, niya qarşiyê ma de
zeke na boveri çutıriyo, na naveri çutıriyo heniyo.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ey va ke, Qemerê Wuşênê Çhüli vake, o ca de, o Tavu de ma nay pa, pa nênay ke, taê cıra kışay, taê ki cıra vozday, tayinê ki bese nêkerd zarê Tavu ra raurzê voz dê. Va ke, Yivıs tıfongê ho navera leê ma de na ro, va ke, ey o kaşi tede niya nenık kerd, vıra rê kerd, vıra rê kerd, nenık kerd şi, şi cêr koti bınê Tavu. Yi tıfongê ke hurdimena Eskeru pêsê ro niya nê ro wele ser, niya nêro Tavu ser, va ke, destê huyo zu est gılê yi tofongi, destê hoyo zu ki est gılê yi tıfongi ro, ho nata kas kerd, çıke yi hurdimena Eskeri peydê, ra-mêredae. A na domu niya ra-mêredaê zoro ho, qeweta ho baxsa, isu ke payra qeweta ho baxsa. Va ke, Yivıs bê yi hurdimena tıfongu rê guret ke ho nayma niya kas kerd ke desta nêamey. O teko bino Eskero ke lewê de, ame ra zoni ser, leê ho de na sarrê Yivısi ra. Meyitê ho kaşi ra mend, meyitê ho kaşi ra mend. Hona va ke, ma hata yi Eskeri şimê, şimê meyitê Yivısi guret ameymê. Têpiya ae de oncia bıraê mı Hemed herediya, oncia herediya doğriya Haqi.
Hemed va ke, “Qemerê Wuşênê Çhüli ra vake, Qemer na mordemê mı, tu kıst”.
A o qesê koto wertê, o qesê koto wertê, vanê ke Yivıs olvozunê ho peyra na pa, kısto.
Hemed va ke, “Qemer!, na derezaê mı to da kıstenê, mı to ra va, ti şiya Tavu de tıfong destê Eskeri ra wesa-wes gureto, Cêncê nianeni fam nêkenê, yi ki vanê, Qemer Ağay şanê nianê kerdo, ma ki şanê nianê bıkerimê. Şi dest est gılê tıfong Tavu de kışiya. Tu adırê ma dard wê, hetê maê zu tu kerd xıravê”.
Yane eyra,Yivısi ra ustın doğrena Haqi hona çhêri ma de bi.
O Qemerê Wuşênê Çhüli ke ez van eyra ustın çhêr vi, O Hesê Khalo ke zamaê deyo, o ki mordemê deyo, Hesê Khalê Gonci, peê coy Wusvu çê ho de kıst, o ki qat-qat eyra ustın vi.
Hesê Gêwa Qere o ki çhêr vi.
Yane yi eyra ustın vi.
Hama Yivıs Şair vi, semt vi, rındek vi, ma cıra has kerdenê.
O qesê zuro, tı mı ra perse, ez hem ve ho wertê vi, sağa Xızıri, hem ki Xızırê Eley Selam zur mı rê nasiv nêkero, guna mı rê nasiv nêkero. Zurekeri zof dısmenê Haqiyê. Qesey! Çıke xêlê serri qediye, qesey kêm van, baxse çêşito, mı vira şiyo baxsê çeşito.
Peki Hemed Ağa çıtur amê kıstenê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hemed Ağay nêvan! Sata vine mı tora va, Sey Khêkil! Tu ni derdunê mı kena têra. Sey Khêkil vatenê, zu Qaji amê, çıke yi vanê Qaji amê, teke Gao... Tu nıka honde Gau koti ra ana danê mı ke her qesê tora vajine..(huyino)
Haq weşiya tu bıde ro, ma qe tu ho vira nêkemê, mıletê Dersim honde nankor niyo, qatiyen tu ho vira nêkemê.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nıka ma phonc-ses serri ko ra mendi me, 38i ra têpiya tore van. Hire serro pêsêro na verê İksori de mığarey estê, yemê, yemê yi mığaru. O bıraê mı! Tora doğriya Haqi ke vajine, mıleto ke Haqi reê cırê vata, Haqo ho vira nêşiyo, her qesê zonenê, her qesê!
Her waxt ma ke amenê pêser, mae ke uza Kora mendime, ma ke amenê pêser, vatenê, „“Bıraenê, niade, çıke ma sonde amenê pêser, Sert kaykerdenê, ma yemeğ ardenê werdenê, qarmey werdenê, dendıki ardenê, Sert kay kerdenê, çıke o waxt kar çine vi, hore Sert kaykerdenê. Ma niya khêmerê guretenê, qersunê guretenê kerdenê binê yi paçu-maçu ra, vatenê sert kaykemê.
Tersê sıma endi çine vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Tersê ma çine vi.
Esker sıma sero?
Qemerê Cıvrailê Khêji Nê esker o waxt nêamenê, koti ra bêro esker o waxt, zımusto vi, hemi ki esker jê nıkay nêvi. Nêamenê, Koy qapa vi, ma jê çêfê ho koli bırrne nê, jê çêfê ho lawukw vatenê, jê çêfê ho şiyenê saydê Malê Pheski. Ma çêfê hode vimê.
Peki o waxt “Ef” vejiay vi!
Qemerê Cıvrailê Khêji “Ef“ vejia, ma nêamimê tesmil nê vime
Sima tesmil nêvi oncia
Qemerê Cıvrailê Khêji Ma tesmil nêvime, ma vatenê, mae ke ewk mê, benê kısenê, hem ki mare saltanet vi o Ko de. .
Ağaê mı ke tı vine!
Hemed (Hemedê Civrailê Khêji) vatenê, “Bıraenê, muhaqaq Esker rozê dorme rê ma cêno ita ni mığaru de. Dormê ma ve serê ma pêro Aşeo. Verê ma ki ma pêro dês ontê, hire qor dêso. Sıma nêvo ke Esker ke dormê guret kês tever vo! Kês tever mebê! Zerê mığaru de vındemê, ma çıke dapêro, dame pêro. Pesewe, waxto ke lêl kot, heto zura kume ra cı, cıra welağê cêmê, bemê tever some!
Heya, va ke yinê”.
Hire serri ma uzari me, serra peena, eke bıraê mı Hemed tede kışino, o serra tore qeseyken.
Usaro endi cêr biyê şiay, hona Koy zof vore pa esta. Ma ameymê şimê dı-hire cau ra hen ma erzaqê ho amê, yiyeceğê ho amê. Ma heşiaymê pê ke têpiya milisê Ovacuğe Rayvero Qop yi amê, hurendiya ma dos kerda, xeverê da Hokmati. Hokmati ki tedarek kerdo ke Esker bêro ma ser.
Ma ameymê pêser, Hemed va ke, „bıraê mı va ke, bıra sıma ha filan kês, ha filan kês, na çor mordemi sıpede ra şêrê diarê ho, sate sewe, dı sate sewe ke menda raurzê şêrê filan ca. Diarê ho bı-piyê, sewena ki ez ‘ve hiretenena some, sewena bine ki Qemer ‘ve hire tenena şêro. Her rae çor teney niya somê, honde ke ma na mığara de rime, some, hurendiya ma dos kerda, Esker yeno ma ser, hata ke ma vejiay me.
Va kê, Heya!
Mend sonde, yi amey! Mığarao ke ma teymê, ez ’ve bıraê hora, niya honde na oda niya derg beno, a o hetê dote de bıraê mı lozıne wenta we tede adır keno we, ita ki ez adır ken we. Niya, yane cılê ma pê nêresene.
Yi amey, ma uza sert kay kerd, badana ma goji ard, goz sıkıt, dendık werd, kay kerd, lawuki vati, sanık vati, sewe lete biye. Sewe ke lete bi, uşti ra ke endi bira rast. Ae ke Hemed bölü kerdê, eke koti çêverê mığari, ho çarna, zu cıra va ke, Hemed Ağa va ke, hao hewr amo ra, vake, corde ki hurdi-hurdi xunevneno, va ke, ma ewru diarê ho nêsomê.
Eke heni va, Hemed niya uste ra herediya, vake, „ero ekena na peyde şêrê çê Sultan Bavay ke zu rae ma qırr kerê! Ma vake, ez son diarê ho, sıma hen bıvatenê, ez şiyenê diarê ho. Ma çıko diarê ho nêsonê. Mı sıma terif kerdê ke şêrê diarê ho, çıko ti hen vana! . Sıpede ra hona dı sati sewe menda, vake, urze ra şêrê diarê ho, endi şimê kotime ra, sewe lete biya, şimê kotime ra.
Sıpede ra zerk ke sana cı, ez ustene ra, mı ho pist têra. O waxt cığare pistêy çine vi, tutın vi. Mı niya cığarey pistê têra, adır lewê mı de ro, mı niya orğan corde onto hermê ho ser, mı niya leê hode cığera nêpa, mı nia da ke tıfong va ke, taq, taq, taq, taq ataş kerd. Çêverê mığarao bıneni rê ataş kerd, uza zuyo Demenız, Hemedê Mirzê Sili cıra vane, o ke amê çêverê mığara, niya çêverê mığara rê ataş kerd. Eke ataş kerd, Hemed çingê serê ho bi, yê mı zu çeketê ho pıra nêgureto, mi çeketê ho dest de vet tê. Hawa hem veziro hem ki duma koto dê, zona! qe thoae beli nêbeno. Hem ki ataş kenê, ataşe sıpediyo, amê qarşiyê çêverê mığaru niya gureto, qarşi niya gureto, ataş kenê. Milisu Makina qurmiş kerda, dina tariya.
Dina tariya Hemed ho pist têra kerd hazır, çêverdê bi tever ke tever vo, peyra mı dest est pêsê çeketi, pêsê çeketi mıde ame, mı vake, tu vatenê, ma zerê mığarade damê pêro, tever nêvemê, o çıko bena tever! Mı seke hen va, zeke çiyê hêrs gınene ho, niya verê Khêmeri ra khêmerê onti, khêmri ont, niya mızaxalele keme, zona, mızaxale kerd cı. Ey (Hemed) verê coy zuya Demenıze arda, a bıra çêna Qemerê Heseni arda, bıraê dae leê made nejikhê ko, o çêverê mığara hora çingê çêverê mığara ma bi. Eke pizik-miziki perre dormê boji, dı-hire pizik ki perrê na vıle, goni cıra yena. Waa dey berve, berve, bıraê mı parrnê ser, vake, o çıko tu bervena, ey va ke,
Hermet ki uza estê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hermeti ki leê ma de rê, yê mı ki esta, yê bıraê mı ki esta. Ağaê mıke tı vine!. Hemed va ke, ça bervena, pizzikê perra cı goyn ama, seveno! Ey (bıraê hermeta Hemedi) uza kerd qıstırmê… ey vake, “Hemed ça tede vıneta! “. Hemed vake, ero, ez amune ke tever vi, Qemer nêverda. Goe vake, par ekena Seyd Hese, vakê!
Seyd Hese ki!
Seyd Hese ao ke Hesê Khalê Gonci ke Wusvu çê ho de kıst, eyra vanê, zuyo Avasız, o ki yi Avasu vi. Çê Hemed Ağayê Torni vane, Lazê Ali Ağaê Hemedê Tornê Seyd Hese. Ey va ke, “Seyd Hese! Tu di, amê wertê ma de xeleşiya, vake, iyê bini zerre de qırr kerdi”.
Eke qırr kerdi, vake. Hemed ame ke oncia tever vo, ae de tever vo.
Mı va, Hemed!
Vake, Heya!
Mı va, çêve ri ra tever mevimê, mı oncia nêverda. Mı va, ekena a cao ke sandıqa tede, a sandıqe uza ra rone, uzara zu khêmere rone, yi khêmeru ronê, uzara some. Bıraê Yivısê Sey Khali Wuşê esto, Wuşênê Sey Khali ’ve Lazê Cıvrail Ağay (dewa Arekiye ra Wuşên Ağa) uza a mığara binê de pêsorê. Mı va, somê a mığara, a mığara de bemê tever, uza de bemê tever. Ez ki hen ken ke sola şêri uza, o Lazê Cıvrail Ağa Wuşên va-sola pê Hemedi bıjê ro, cıra vazo ro, “tu weşat kerdo, vato, tever nêvemê, dormê mığara qapano, koti de tever vimê! Adır vorono corde.
Hemedi a sandıqê fiştê hawa dê hardi ro, çi cıra nêperra, paskulê da pıro, qapağ ke sıkıti, hermetura vake,. Çıke pangoneti ma serre, perrê çêliği ki yi pêro hermetu de rê. Ayre, ayre dê cı. Ey hermetu ra vake, “ho vira mekerê, ho sas mekerê, çiyo bini dê niamede rê, her kês perunê ho, ho serrê bıjêro, ma ke kotide bimê tever, mara mevişiyê, ma dıme tevervê!”
Eke sandıqe şikiye, ez ki yi tezvu, yi kemeru, yi Şêmu-memu cen ken tıra, ken wertê wele ra, ken wertê khêmeru ra, mı hond niada ke, ey (Hemedi) uza mızğala kerda açığe, eke şiyo doym. O vıstewrê dey (Hemed) bıraê veyva ma, o ki dımê şiyo. Eke na Cıvrailê bırerzaê mı dest esto cı ke şêro doym, destê Cıvrail guret peyser est, mı dıma ho est doym. Mı ho est doym ke thoae uza çino, Hemed uza çino. Ero mı va, çêvêsae Hemed kuyo? Vakê, Hemed şi.
Mı va, wuy! sıma çıtur verde ra Hemed! Mendu verê çêverê mığara de, tene uza pırr vı, jê ıta kı nıyo, hama tıro honde sae bena. Mı ho dımê est, ho dıme est, duman hen dü koto. Heya bıyo roşt hama, dumê ho zeleqiyo hardi ra, dumanê usari, dumanê vore, dina tariya. Hem hukmê qersunu ra, hem ki heni veşimser perrune, merem texminê mıra, ca şüne ca şünê, jê ita u bırri honde ca niya kotune kosê bırri nêjidi. Uza seke khêmerê esta, gınonê peê khêmere ro. Mı dest sana çhımunê ho vero, niya niadan, Hemed beli nêbeno, tariyo zılemota, niya niadan Hemed beli nêbeno, çino, a khêmere de mendo. Nêzon ke kata şiyo. nıka bızon ki kata şiyo, koti mıreno ve bımıro, heni cıra nêvan bıraê hora.
Khêmere de mendo, duma dariya wê. Duma dariya we ke niya şüye qarşiyê mığera de niya derga-derg şüyê esta, eke yi pesewe amê a şüye heni gureta, eve khêlpıçê sıpe ra, cao ke ewk kerdo hen khêlpıçê vore, çıke vora usari hen zemedaiya, khêlpıçe vore napa, ozno tê, hen beliyo, hen dêmdae nêpa, uza nêpa. Axre mı dı-hire tıfon nay pa, o tıfong ke napa, amey qarşiye mığera, yi eskeri ma sero onciay.
Ma sero onciay ki zerê mığera de bervenê. Mı veng fişti ra ho, veng, tersune mı va, çıke Lazê Cıvrail Ağay Wuşê (dewa Arekiye ra) mısayivê mıno, uyo, Lazê Sey Khaliyo, Qemerê Murexani ki amo a mığera, yi hiremena cüamerdi endi amê a mığerade rê. Mı va, o çıko sıma bervenê? Mı vake ala kamo tede kışiyo, zona! Lazê Cıvrail vake, mısayivê mı Wuşên Ağa dota vake, mao berveme mısayiv, mısayiv ezo berven, van, „hurdimena bıray şiye, ma ewru heşir cenê! “.
Ez nêvan Hemed şiyo, sağa Haqi mı qalê Hemed nêkerd ke şiyo. Hemed ke şi, vaji, tersenê. Lao mı va, niade tıfongo ke amo qarşiye mığera, niade tıfong ita çêverê mığera nê-erjino, mae itari me, mı va. Hemed nao ita ro, mao itari mê. Ma ça sıma bervenê! Zerê mığera de bi sıkut, uza de mendune, xêle waxt ke şi, mı pers kerd vake, çıxa sate şiya, sate çıxaşi şiya!
Ez ki khêmera mı qıza, heni mı peê a khêmere de ho no ro merdenê, tek na zu destê ho lewnen, destê ho kerdo wertê tıfongi ra, na zu destê ho fetelnen, paketu oncen wertê duzme ra, deste ’ve deste oncen we. Endi zovina ho nê-lewnen, zeke çiye hen mıxkena, heni pa-vıneteno.
Ağaê mıke tı vine.
Eke fisegê mıne ke taê na hetê mı de rê, çıke destê mı cı-nêsono, hermê ho ki nê-lewnen, destê mı era cı-nêkot, fisegê mıne na heti biye senık. Mı va, Mısayiv (Lazê Cıvrailê Ağaê Arekiye), tı yi fisegunê ho paçi de, pêskure de girede, bı-erzê leê mı, fisegê mı qediye. Fisegê ho giredê, yoxro ke eve ho nino, pêskure de gıredano, fisegunê ho erzeno peê mı, dano a mısayiva ho, a hermeta ke mı arda, dano dae, eke erzena ke…
Hermetê peeni ko ra vi, hermetê vıreni rê sebi?
Qemerê Cıvrailê Khêji Yiyê vıreni qırr kerdi
Ağaê mıke tı vine!
Khêmerê niya peê mı de ra, niya khêmere cor qersuni gınenê dae, khêmeri peyra perrê mı, haw ro ho nêvi, eke ita de na peê vıle mıra goni şiya, peê çeketê mıde perra cı, goni şiya, eke xevera mı çina, riyê mı ki hora niya tıfongi rao, peyniya tıfongi rao. Terknena sona, oncia bervena, zele-mele gına puro. Mı va, nê mısayiv o çıko, seviyo?
Mısayivê mı va, „mısayiva mı ama fisegi estê peê tu, ama vana, qersunê gına sarre, hao biyo husk peê tıfongi de“.
Mı va, mısayiv, mısayiv destê mıno gonino, mı kerdo peê vılê hora, goni heni şiya. Destê mıno gonino, qersunê çıka, gına sarrê mı, ma nu eskero ke tıfong erzeno sıma kuyo, çêverê mığera de key tıfong erjino, key tıfong erjino mığera! Mı va, yi vejiyê rê pey, şiyê heto seren. Mı va, ça qersunê sarrê mı gıno, ezo ke fisegu wazen nêwanê ça merdunê ke fisegu sımara wazen. Mı ho vira kerd, waxto ke mı niya fisegi guret, yixbarci ez dos kerdunê, hata o waxt ez rınd dos-nê-kerdi vi. Uzade ez doskerdunê. Oncia mı thoae nêkerd, qersuni era mı nêkoti. Sarrê tu nêdazni. Ma ke zuvini fiste ra verê soni,
Sıma hata lêlê soni da pêro yane?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya hata lêl hata pesewe dapêro. Tıji hona gerusu ra esta, na waxti ra beno, tenena belkiya neyra têpiya, niya hetê mığera mawa sere de, tıfong uza hen erjino Qula ra. Mı va, olay-bilay bıraê mı ke şiyo, ita de ke şiyo, hora yinu ke kısto, şiax berdê leê ho. Mı va. Qemerê Muraxani bi ita leê mı. Qemerê Murexani leê mı nê-ame. Raa bine ke mı va, nero bêrê, ma dormê hode hiray vime, Şianê ma biyo tever. Hemedê bıraê mı ki nika şiyo, niya şi, nika şi, ma tever vimê dormê hode pêro dime. O nêamê, Wuşênê Sey Kahli amê. Qemerê Murexani nêamê, yane Qemerê Muraxani daha tıfongi ra rınd vi. Qemer nêamê, Wuşên amê. Wuşê nafa hurendiya mı ra nino, amê hurendiya mı hama, nê-uste ra ma şima a Qula, a Qula ke ez van, nêjidikhê ke ma ra, hen sero puliyo, zu khêmera naro pêser. Mı dı destey ont nay kosê tıfongi ra, destê vini ki nay ve cıra tewsê hora mı nay a Qula ra, nay pa, nay pa, hem son hem ho dest de nay pa. Eve o qeyde nay pa şine Qula ke
Tu ho est Qula!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ez şine Qula, mı Qula gurete ke yi (Eskeri) cıra biyê tever, hukmê qersunu ra. Eke thoae tede çino, ne bıraê mı tede ro, ne şiaxi tede rê, ne ki thoae tede çino. Hurendiya ho de mendo, lêl ke kot, bine tever mı gıra gojiye dê puro, gojiyê ke mı nêamê, mı gıra veng da, va, Hemed, Hemed, Hemed, Hemed!, thoae çino. Tım ma çıke sond serriyo dame pêro, waxto ke nejdi bi sonde, Hemed ho carneno vano, „ala bıra hayde ma şime, nıka dırvetın kamo, kam kışiyo, kam dırvetıno, kam heşir cêriyo, yemê wertê isoni”. Mı va, o ke koti vo nıka amo çê, amo mığera. Ez terkıto amune mığera ke thoae çino, thoae çino. Reyna usteno ra şine, şine dormê mığera de tene feteline, nafa pêt veng da, hen pesewa, vengê mı de nanê mıra, qersunê vane çhıp, çhıp, gınenê cı, hem vora, era khêmeri nêgınene ke çhık vezo, vora, nêzonênê. Tıfong cevısna, tede feteliyo, tede feteliyo doğriyena Haqi ez endi qarine, çıke ajiye ki esta, tene yi diarê ho nêşiyê, ez qarine. Terkıt amune ke, kês tede çino
Mığerade kês çino?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hermeti ki çinê?
Qemerê Cıvrailê Khêji Hermeti ki çinê. Mığarey niya verê khêmeri de niya têlewe de (boydan-boyi) pêsenae cêre. Wertê bırruna tede vınetime, thoae kês mığarude çino, mı va ez son nafa hora hete zu ra nan pa. Destê mı kerdo cı kiliti ra mı kerdo ra, corde amune eke niya puşiye verê deri de, Derê İksori de corde niya uwe yena, xêle uwe yena. Eke hen peê deri de çimiye huyo ke gureto, erzaqê huyo ke gureto hen her kês verdê vıneto. Tene pêt persa, mı va, ero yi Hermeniye ke tım sıma ver feteliyenê, yi qeday, mı va, sıma ça vinete ke, yane tede lınge bı-oncine. Mı ke hen va, yi Hemedê Mirzê Sili vake, “Çêvêsae Aliyê (Aliyo Qız) mı ki bıraê to de biyo tever, Hemed Ağay de biyo tever kata ke şiyê nêzon. Seke niya va, zeke mane ke çiye heni yeno ra ho, yahut hewn ra hêşinê pê, hen ayıxê ho bine. Mı verê ho de têpiya tıfong kilit kerd. Tıfong kilit kerd niya est ho ver, mı va, Aliyê tu çıko? Hemedê Mirzê Sili vake, Aliyê mı bi tever, nêzon kam bi tever, kêwraê mı ki bi tever şi“. Dêma ke ez hen têwerte kotune, mı ho sas kerdo çıke. Ez hen zonen ke tey biyo tever, yoxro ke yi baxse şiyê, Hemed yi ki baxse şiyê, bıraê mı baxse şiyo.
Cao ke sıma danê pêro name yi muhit çıva vi
Qemerê Cıvrailê Khêji: Esketunê Olte cıra vanê, Esketena Olte, verêİksori de, bıreniya İksori de, cêrê İksori Esketunê Olte cıra vane.
Uza danê pêro
Qemerê Cıvrailê Khêji Uza de ro, na kışena bıraê mı uzay sero qesey ken.
Ağaê mı ke tı benê!
Ez cerune amune şine, eke taê dendikê ma estê, taê ki qavi estê. Ağaê mıke tı vine. Mı yi têde tey berdi, yi dendiki, yi qavi. Ağaê mıke tı vine. Teliye genim esto, o ma ard, nêjidikhê ko, uza ra ma ardi verê Deri. O cao ke tede xıvırmet kerdo, rêça ho böli nêbena, uza ma da are, hen ma yi dendik ve qavu ra kerd cı. Hemedê Mirzê Sili vake, “endi Ali (Aliyo Qız) şiyo, Mıstefa teyro. Mıstefa nıka weso, o ki bêçheko, hama hale çheke nêzono, zovina lese ra honde na Xıdırê mı beno. Halê çheke nêzono. (Mıstefa bıraê Aliyo Qız, lazê Hemedê Mirzê Sili)”
Mıstefaê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Mıstefaê Lazê Hemedê Mirzê Sili, o nıka weso, Hêgao Pili de ro (Uzun Tarla), o nıka weso (Mıstefaê Lazê Hemedê Mirzê Sili ki qırr kerdena Marçiğ de dırvetın xeleşino)
Weso o lazek
Qemerê Cıvrailê Khêji: O na Qızılarslan esto, laze Apê deyo. Ağaê mıke tı vine. Hemedê Mirzê Sili vake, o ki bıraê tuya, o ki tu dime bêro, endi ez şiyenê, mı o Mıstefa jê haza vındarnene, yane des metrey, phonc metrey hora têpiya vındarnene, eke thoae uza çino, mı ho dıme niya ya dare estene, ya ki khêmere estene, mı vatene bê. Ez uza ra şiyene, o (Mıstefa) mı dıma amenê uza, yi Qelfê ki ey dıma amenê, o Qelfê zona. Yi ki ey dıma amenê, zona, eve o çêşit thoae ma rastê Eskeri nêvimê, werte ra vet, terkıt şimê, şimê dustê İksori de uza mığara esta, mığera Dı Çêvere cıra vane, şimê mığara.
Mığera Dı Çêverê?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya. Şimê uza mığera, uza de yi vındarnay, mı Wuşênê Sey Khali guret amune nat diarê Gomê Khêremi. Mı diarê Gomê Khêremi ra pusula ra niada ke, eke o Heseno ke biyo seve ve bıraê mı, o vıstewrê bıraê mıno ke bıyo sevev, niya vato, “Ma mığera ra tevervime, Hemed cıra kerd tever ”, eke hao o nat de kışiyo. Hesen hen kışiyo wertê bırri de. Qelfê şi ser, taê Miliso, tae ki Eskero. Dades, dades u phonc teney nata şi ser, uza tey niada, vêrdi ra şi. Qelfê bin şi ser,
Yinu vinêna tavi?
Qemerê Cıvrailê Khêji Pusula ra niadan, pusula ma o waxt niadanê derjêni ana verê çhimunê isoni hen nejidime, dürr nimê. Ağaê mıke tı vine.
Pusula ra yane Durbe ra niada?
Qemerê Cıvrailê Khêji Durbe ra niadan, durbe ra
Durbe ra vane Pusula?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya, ma durbe ra vatenê pusula.
Ağaê mıke tı vine.
A nao na durbe ma vi, zuyê jê ney vi. Zuyê jê neyvi, ma Eskeri sera gureti vi, hama Derjêni ardenê verê ho, derjêni.
Ağaê mıke tı vine.
Qelfê bin ki şi, mı niada ke iye bini vêrdi ra şi,
cıra Bet vane,
o ki zuyo Kuresızo,
yi Bet mı niada ke peskıre cevê hora vete, leê hode nêro, kardi guretê vıle dey cıra kerd, a peskıre de naro, terkıt şi. (vılê Hesenê vıstewrê Hemedê Lazê Cıvê Khêji cıra keno)
Sarrê yi Lazeki cıra kerd?
Qemerê Cıvrailê Khêji Sarrê yi lazeki cıra kerd.
Bet esker niyo, tavi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Miliso.
Miliso?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya Miliso.
O kamiji Aşıre rao?
Qemerê Cıvrailê Khêji Aşıra Kuresu ra. Bet ki o waxt na dewa Mılu de vi,
Kuresızo?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya, piyê ao ke çhımê ho seqeto, piyê Wuşên yino. Wuşênê çık cıra vanê, nıka Parti de başqano, Wuşê Seke vane, Wuşê çıke cıra vane bıra, bıra!
Neyse heya!
Qemerê Cıvrailê Khêji Ağaê mıke tı vine! O Bet şi, şi a hurendiya dendukunê ma ki uza di, ey ki veti,
yi Qavê ma ki bi, yi ki uza ra veti,
o Gênim ki vet,
o Gênim verê hode kerd wertê uwe,
hora uwe verde ra.
O Kuresızo hen keno?
Qemerê Cıvrailê Khêji Ey hen kerd, kerd uwe. Sarê dey berd. Peê coy mılet mare qesey kerd vake, „yi dendık waxto ke ard, o sarre ke ard leê Yüzbaşı, Yüzbaşı tü kerd cı, vake, ninu Hukmati vato qırrke rê, nêvato sarre cıra kere biarê, ti ça şiya destê ho kerdo ’ve na dendiku ra ardê, wena, nu ki islamo, ni islamê vato, sarre islamu cıra kena, isan sarrê islamu cıra keno! Vake, Yüzbaşı tü kerd cı“
O Bet ke peê coy merd, berbat bi vi, hona merd. Na dewa Mılu de merd, sarê Mılu qesey kerdenê, vatenê, „waxto ke mezalê dey sera benê rast, xafılde mezela dey de hen dü cıra gıneno we, a mezele desınde vêsena gınena pıro“. O waxto ke kuno roy ver, hot-heşt roji, kav-u-qezaxanê ho cêno mıji verdano cı, zof qefçileni kerda, va ke, „waxto ke nêwes vi yo, gê jê kutıki lowenê, ge jê vergi zurrenê, gê jê pısıngi miavkenê. O hetê Şixu ra vi, Bet Şixu ra vi. Aslê ho Şıxızu,
Şıxunê koti ra vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji Aslê dinê na hetê Tariye raê.
Hetê Tariye ra
Qemerê Cıvrailê Khêji Na aslê ho heniyo, deyra ewki vatenê, Wusê Zefe ha! Piyê Wusê Zefe, Piyê Wusê Zefe vi. Wusê Zefe cıranê sımao, nıka mı hore derdê ho gureto, hore ğaalê mı estê, çı isê ma esto bıra-bıra.
Rast vana, rast vana Qemerê Cıvrailê Khêji: Piyê Wusê Zefe vi (Bet piyê Wusê Zefê sarrê vıstewrê Hemedê Cıvrailê Khêji cıra keno, beno dano yüzbaşı)
Ağaê mıke tı vine.
Tu meyitê dey uza di tavi, meyitê yi lazeki?
Qemerê Cıvrailê Khêji: O meyitê dey ma hen di. Mı ki pusulara niada Esker taê cêra de, eskerê Mamekiye hen amê Zağge ro amê, eskerê hetê Ovacığe ki Tilağe ro vêjiaro ser si.
Hona meyitê bıraê tu çino?
Qemerê Cıvrailê Khêji Meyıtê bıraê mı wertê de çino. Uza ra veng da Sılemanê Sadıqi, ey ki destê Horani rae, Horanê Çê Sıleman Ağay. Mı veng da, yi Qelfê ma tek zu tıfong cı nê-erjiay-vi, amey vêrdi ra, yi baxse mığerade vi, Mığera Pırtku cıra vane, yi ki mığarunê Pırtku de vi cor. Esker dormê yinê nê-gureti-vi.
Mı veng da, va, Sılema?
Sıleman vake, ha!
Mı va, thoae Hemed amo uza?
Sıleman va ke, nê!
Mı vake, Hemed ke nê-amo, Hemed çino. Mı va, ala kışiyo!, ae ke bover de bovver de bêre, ma ki sıpede ra naverde şime, ala thoae cae de meyitê Hemedi vinême, dırvetıno, kışiyo, heşir cêriyo sebiyo!
Endi ma terkıt şime, yi boverdê amey, ez ki naverde şüne. Şime ke dormê mığera pêro hen biyo ke rêçe ra bölü nêbeno. Şüne tene dürr dormê mığera bırrna. Eke bıraê mı versora şiyo, şiyo waxto ke şiyo na kaşi ra şiyo, qersune ita de gına cı, a ita de gına cı, eke destê ho esto cı , cıke honde vore biye, bınê ho yerxuçe vi ye, serê hode honde toze biye. Eke a toze ra waxto ke niya destê ho esto cı, o waxt qersune ita de niya gına cı. Ez şiyo uza de mı dest fiste hawa, vore mı niya kerde pake, yi puşiye goşt, puşiyê astıku peray ve cı niya hurdkhêki, a niya neyra qız, deyra dıma ki mı destê bıraê ho fist hawa, qersuna ke gına cı a ki mı vete, mı estê cêvê ho, bıraena ondêr, va bımano qersuna bıraê mı mıde.
Mı ke hen…yi Demenu vêrdi mıra, vêrdi mıra, mı va, bıraenê! Va ke, ya!
Mı va ke, sıma ke şêrê meyitê bıraê mıke çıturiyo, sıma ke bılewnê hurendi ra, ya ki rêçê sere şerê, dısmenê mı sımaê. Qeytan mevaze rê ke nêvato! Dürr vınde rê sıma ke meyit di, qafa di, çı di, cıra dürr vınde rê, lewê meşêrê ala ez bêri, ala çı çeşit bıraê mı gıno waro. Yi xêle ca şi, hata verê Oxani şi, ez ki po-son, nêşikin, yane lerze ken, va sola ez şerine vıreniye bıjêrine, dê ez kota şerine, yi şi. Yi şi, dı-hire sur ke qedenay, dota mı nia da ke, o Sılemano ke ez van, dota cêra we qarşiyê mı de nê, niya peyra amê, vake, “La-lao, çı merda, çı-merda, vake, rêça ho nao niya cêra, o nıka a het seri şiyo, weso”. Niya peyra ke amê, eke amê niya qarşiyê mı, mı niada ke çıng bi, dest est ra mı, o tıfongê mı, pakêtliyê mı ‘ve tıfongê mı guret.
Ey guret!
Qemerê Cıvrailê Khêji Ey guret, Sılemani guret. Qılıf ra ont wê, Paketli ve mianê mıra, zu ki hermê mıra tıfong guret. Sıleman kote ra mı ver, tavi, dıme terkit şine. Şine, eke khêmerê niya esta, niya honde berz bena khêmere, niya honde, eke niya phoşta ho osno khêmere ro, a destê ho ki niya rê, çhımê ho niya rakerde, yi Sultan Bavay rê qesey ken, yi Dolu Bavay rê qesey ken. Waxto ke tene şüne biyo nêjidi, hona taxvinê mı ra resenê ca esto..
Waxto ke amê Hemedi ser, bıraê mı ho niya çarno, peyra napa, tadê perra, çıke fiesegê ho ki qediye, niya ho dêmdo ra cı, niya niadu, peyra napa.
Ağaê mı ke tı benê!
Meyitê dey guretu amune, amune mı ard o nat, dı-hire kêfeni puleşnay ve puro, kerd mezele. Ao ke bi seveve bıraê mı, o sarê dey ki çıra kerdo, mı tora va, o ki ard bıneniya lıngunê bıraê mı Hemedi de uza ma cıre bıraê mı vera kêfeni mendi, puleşnay ve puro, o ki uza est çhole. O ki ma uza dard wê, terkıt amune. Terkıt amune nafa çı vore hore biari, endi bê-bıray mendu şi.
O lazê Hemedê Mirzê Sili ki, Hemedê Mirzê Sili va ke, „Lazê mı ki bıraê tode şiyo“ yoxro ke o ki şiyo, o cêro ra şiyo, dota ğare wertê khêmeri ra yena, a ğara ho niya tenga, yeno wertê aşey de mığera esta, şiyo koto a mığera. Yinu ki diyo, esker diyo, esker veng do vato, „bi tesmil ve, mıletê sıma pêro tesmil biyo, vato, domanê Cıvê Khêji amê tesmil biyê, vato, mılet tesmil biyo, bi tesmil ve“. A biyo tever amo, amo tene qersunê kote ra na kosê qori ita de, a na gostê qor hondıke qersunê nista pa, wes u waro. Seke kardi çutıriya heniyo. Nişto pa amo, ardo, ardo meyitê bıraê mı (Hemedi) ser.
Saxa Hezreti Xızıri Aley Selam, mı vere coy vatene, bıraê mı qemıs nêbiyene, nêvatene, mı va, mı vatene, Cemê iso Hemed kışino sıma nêvaze ke Hemed kışiyo, ma some wertê Wusvu, some wertê Alu, some wertê Arezu, nu amê, seker amê, sıma nêvaze ke Hemed kışiyo, vaze, Qemer kışiyo. Sıma waxto ke vake, Hemed kışiyo, çıke xofê Hemedi esto, endi kês sıma zarê nêverdano.
Ey (Aliyo Qız) benê meyit ser, Lazê Hemedê Mirzê Sili, name ho Ali vi, benê meyıtê Hemedi ser, cıra pers kenê vane, “ nu Hemedo kışiyo yaki Qemero?”.
Aliyo Qız vano, “Qemero kışiyo, nêvano Hemedo, mordemek”.
Ey (Aliyo Qız) tey benê, na hetê dewa Çê Sey Rızay de uza, benê uza kısenê, da-dese, des u hire zerni ki serê vi, zernunê dey ki cênê.
Eke yenê vane lao, “çıke tu ke esto tey bijê, ma beme sıma surgın kemê.”
Cêrono ra, yi perunê ho a lone de vere coy dardi ve wê, kerdo wertê wele, eke hen cıra vanê, sono yi perunê ho ki vezeno ano, keno cevê ho. Benê uza ey ki kısenê, peru ki cênê, sonê.
Peki Hermeti sebi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hermeti made vi, ma hermeti ma tey fetelnay. Yi hermetê dıyinê, hermetê vıreni niye. Hermetê vıreni eve domanu ra qırr kerdê. Hermetê dıyinê Ko ra guretê. Peê coy 38i ra têpiya ma yi hermetê dıyinê gureti.
Yi Hermetê 38i ave qırr kerdi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hermetê 38i ra ave butu qırr kerdi.
Yi Derê Laçi de qırr kerdi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Derê Laçi de qırr kerdi, na hermeta mı zuya Heyderıze viye, zu Çêneke cıra viye, tek zu Çêneke cıra viye, a hermeta mı ki peê coy merde.Moa a çêneke merde. A çêneke ki nıka Ali Xıdır Emek berda. (Dewa Kurvarıki ra), a Heyderıze ra wa,
A çêneka, Ali Xıdır Emek berda?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya a çênaka mına Ali Xıdır Emek berda, a çêneka Heyderıze
Hama domanê tuyê vıreni, Xanıma tuya vırenê merdê tavi? Qemerê Cıvrailê Khêji: Xanıma mına vırene 38i de qırr kerdê. Moa Kazım viye, mao Kazım, moa zu ki Xeycane viye, nıka ama Mamekiye(Tunceliye). Moa yi hurdimena domanunê mı 38i de qırr kerdi.
Derê Laçi de?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Moa Kazım ve Xeycane Derê Laçi de qırr kerdi. Ağaê mıke tı vine. O waxto ke ma mığera ra bemê tever, peê coy Hesenê Gêwere hesa ro ho beno, vano, ma na mığera de ca mendime, yi bi tever, mı ho sas kerd ce tever nêvimê”, Hesenê Gêwere, Lazê Cıvrail Ağay Wuşên Ağa ve Lazê hora, ağaê mıke tı benê! Zu ki Bavaê Sey Ağay, o ki Reyverê (Aşıra) Khaluno, zu ki Aliyê Dewresu. A ni phoncemena mordemi uza o Derê Laçi de, verecoy ma şiyenê saydê male pheşki, male pheşke biyenê dırvetın vozdênê mığera, a mığera ki çetine viye, ma niya çêranê dergi bi, ma çêra kert kerdi vi, cero sanene ver, khêrte ra ma siyene, o male pheşki estenê war.
Tu hesna!
Heya
Hesenê Gêwere, yi olvozenê ho cêno, o daru ro sono, sono a mığera. Eke sono mığera, Cıniya Sey Khali (Moa Yıvisê Sey Khali) vana ke, “Hesen meke ez ki bêri, ca ki mığera de çino, mığera ki tenga, jê şikor vi, hen cao hene, vano, ita ca tede çino”
Moa Yıvisi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya moa Yıvisi (Yıvisê Sey Khali). Hesenê Gêwere lınge saneno dari, dar dano waro. Cınıke (Moa Yıvisi) verde manena, cınıke verê mığera de manena.
Peê coy ke Derê Laçi ke guret, peroz yenê yi hermetu uza cênê, moa Yıvisi yinu uza cênê. A ve hire-çhor hermetu ra cênê. A moa Yıvisi yi bese nêkenê sere, esker yinu uza kısenê, dı tene cênci, cınuku nêkısenê.
Ağaê mıke tı vine!
Bavaê Seyd Ağay ki lesera gırs vi, vıle ho honde derg vi, her çhıme ho ki niya honde vi, ti vana çhımê Gay hona qız vi. Bavaê Sey Ağay ki dı-hire roji a lonede manenê, besenêkenê. Vake, “Bavaê Seyd Ağay a wela hurdiye, niya guretenê, na kafa destê hode nênero, pê zone ho listene”. Badana Bavaê Seyd Ağay ki taê ca ke anê, niadanê ke besenêkeno bêro, uza kısenê, sarê Bavaê Seyd Ağay cıra kenê tey cênê.
Ağaê mıke tı vine!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Yinê anê benê, tey benê Ozız-Avdel, vere coy Qumandan qelfê Hesenê Gêwere benê Ozez-Avdel. Pulê Ozez-Avdel hao bınê hewr de oseno, o Puli ra, Pulê Ozez-Avdel cıra vane, Qelfê Hesenê Gêwere tey benê uza. Çıke mordemê yê Hesenê Gêwere tey viye, amê mare qeseykerd, peê coy remê, têpiya remê, amey mare qeseykerd.
Mordemê Hesenê Gêwere va kê, “ma berdimê, eke ma berdimê uza o diar, diarê pulê Ozez-Avdel leê Qumandari, ordi ke amê erjiya pê, Hesenê Gêwere, ez nêzon çı day ve sarre ro, mı nêdi vi, çı day ve sarrê Hesenê Gêwere ro, itara niya goyna ho amenê, Hesenê Gêwere bi davançe verê Qumandari ro, Esker kot ve têwerte, vengê tıfong ki amê, ma nêzona ke napa, ma nêzona ke bos kerd-nêkerd, bi qervelıx, yi badana ardi. Aliyê Dewresu, Hesenê Gêwere zu ki Wuşenê Lazê Civrail Ağay, ni hiremena, lingi bınê Goligude gıreday, deşti ki niya peydê berd eve jêni ra gıreday, ma niya pêdıma ardimê, ardimê berdimê Mamekiye (Tunceli)”. O waxt Mamekiye (Tunceli) de na Mamekiya (Tunceliye) ma de Pırd (Korpi) hona ser nênay vi. Dari nay ve ser,
Mı yi dari di, verê Adliya khane de:
Qemerê Cıvrailê Khêji: Haq ve tode vo, Ha! Verê Adliya de. Uzade vake, „uzade ma ver vêrnayme ra, yi ki (Hesenê Gêwere, Wusênê Lazê Cıvrailê Arekiye, Aliyo Dewresu) hata Pırd (Korpi) ma dıma ardi. Vake, ma hermeti berdimê, Balisêre de caverdayme, vındarnaymê. Vake, uza zuye Pilvancık ma berdime kerdime ho ver. Mı va, wakıla mı, bê ma bıremimê, a nêremê, vake, ez remunê gınunê Ko amunê, amunê ita. Va ke, Hesenê Gêwere hata uza ard.“
Yi taê vanê, Hesenê Gêwere Kora kısto, nêzon koti kısto, pêro zuro. Hesen hata uza ard, vakê endi dora têpiya, Hesenê Gêwere, Aliyê Dewresu ve Wuşenê Lazê Cıvrail Ağay, hiremena yi Pırdê Mamekiye sera ardi bover, endi hona mıleti benê qırr kenê. Dı rojira têpiya, roza dıyine vi roza hireyine vi endi hona qırr kerdi. Yi hêşirê ke uzara geretê berdê.
Têpiya Lona Laçi ra ke ma bımê tever, Lona Laçi ra têpiya, hire roji çhor roji qediya, hona uza ra Lona Laçi ra bine tever, amunê şinê Çê Apê tu Ali. Mı yi paketu uza day çı, aê vakê, „emır kerdo, vato, „ hire roji cêra dê, cêra de, eke nêşê ro, surgın kenê, surgunıyê esta, teşvik kenê Nıfusu cênê. Yoxro ke dormê qapa kenê, kês nêverdo ke bıremo, dormê bırrno, Demenu berdi qırr kerdi.“
Qemerê Cıvrailê Khêji: Yê maê ma na Derê Mamekiye (Tunceli) ra cor Derê Çhem de qırr kerdi pêro, Marçığ de Demenu qırr kerdi. Derê Harçık de qırr kerde.
(Hetê peyde zu qesey keno, vano, „Çıke Xeycane, Çêna Qemerê Cıvrailê Khêji vake, heni qesey kerd vake, hona yeno ra mı viri, Kazım ke heni vano, Kazım ki Laze Cıvrailê Khêjiyo, hermeta vırenerao, na hermeta vırene Derê Laçi de qırr kenê. Dormê Harçık de ma qırr kerdime, waxto kema remay me..)
Derê Harçık de qırr kerde
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nêro mı qeda guretae, meyıtê dêka tu, qa çıke ma ve Kazımi ra piya ameyme hurendiya meyitê dêka tu. Meyitê Dêka tu na cao ke nıka o cao ke Dursun Ali boni nêvıraste, a rastık de, a o peê ratıkte qırr kerdi. O rastık de qırr kerdi, peê o rae de. Marçığ de qırr kenê.
Peê coy tu çıtur xelesiya?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma ez hora uza ra amunê Kora fetelüne, ma ezo tore qeseyken. Ma hen Kora feteliayme, peê coy dı-hire rey han ke Xêfay amey mı dıma, ez nêsüne tesmil nêbine. Na Kuresu ra ewk vatenê, Tornê Hesenê Murti, cıra Memed vatenê, o zamanê ewk de mendi vi, Hacı Bektaşı Veli de mendi vi, uza ra ki amo Estemol de mendo. Nu Xêfa amê mı dımê dı-hire rey. Amê mı dımê, hasa to ra, mı zur kerdi, mı va, „ma vıranimê, hot serriyo Koray mê, çıtur ve na çêşit bêrimê. Raa bine ki mı zur kerd, va, naê ke berdê tesmil kerdê, pêro qırr kerdê. Taê ki berde, hawa ero cı nê-ama, porê ho pêro rışiyo, dızonê ho ki pêro rışiyê. Yi zur ke qeday, peyniye de mı va, ma vıranimê, thoaê ma çino! Halbuke çıke ma çino ke! Çiyo hene mevaze, her çiyê ma ki esto. Ma ameyme Qonağê Dursun Ağay tholan kerd, ni mare besi vi.“
Sıma hata Qonağê dey amey?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Qonağê dey ma tholan kerd. Ma serva Wuşên Ağaê Tornê Weli amey me. Ma serva Wuşên Ağaê Tornê Weli amey me
Nıka ewk biyo vêrdo ra şiyo, Haq kena bêçıka Çê Momıd Ağay biye yaki çine viye?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê eve Hezreti Wuşêni vo ke, bêçıka Çê Momıd Ağay çine viye. Yine yaxê mı ita de guret, yine peê coy di-hire yelçi rusnay, amey vake, “bê, Rayverê ma rusna, Niaz day ve ci” Peê coy ez ve Niaz amune. Mı ho dard we, pee coy Niaz ke day ce, ez ve Niaz amunê.
Ez ve Niaz amune, feqet, sıfte yaxê mı guret Ali Rizay, vake, “xevere Wusiv Ağay de. Wusıv Ağay tey biya”. Badana vake, “Karsanu ra Hemedo verg ki hora sımade vi”. Çıke çıtur Haq zelalo, heni bê-sık vi, thoaê dey çine vi. Feqet mı zurê kerd, vake, ez nıka doxriya Haqi vaji,
Hasa hasa Qemerê Cıvrailê Khêji: Mı zurê kerd, mı va, xevera kêsi made çine viye, xevera Sadıq Ağaê Lazê Ali Qaxan made biye. Pers kerd vake, “çıtur sıma de xevera ho biyê?”
Mı va, Dursun Ağa memuro ita, Nıfus memuriyo, Dursun Ağa roza bazare yeno çê, sıma şêrê Çê dey thola kere yaki bıkıse. Ae mı ça heni vate, “waxto ke yenê bıraê mı Hemedi ser, vane, biarê ma gosu cıra kêrimê, o ve Wuşen Ağay ra, Yene uza ra, yenê Çê Wuşıv Ağay Rutu de. Wusıv Ağa ki peê coy mare vake ke o hen ke yımansızo, çê mıke tholan kerd, ey a sandıqa mı nêçarnê. Naê binu Aşıri her çiyê mı çarna, ey a sandıqa mı nêçarnê, hen yımansızo. Ma o ça nêvano, nu ki bıraê mıno. Nêvana, ça gosunê bıraê mı cıra kero. Ma ero Tornê Ağaê Weli ke hen yımansızen kerdê, qe ma ti zonena ma ve Çê Qemê Mori ra rewra dostê khanimê eve hot bedeli ra. Ma ça nêvana, qey gosunê ney cıra kena!
Ma tu ke verê ney nêçarnena, tu ke ney sero nêbervena, ma tu sene dosta!. Uza putırmıs keno rusneno. Endi mı riwale yi qeşi ra, mı va, xevera Aliyê Sadıq ki made biye. Doxreniya Haqi ma zur kerd.
Hasa, hasa! Hama yane, nıka tavi vera ma ki Baxıra. Yane doxreniya Haqi bêçıka kêşi pa çine viye?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê, nê! Hora ma ameymê tholavê Wuşenê Tornê Ağay ke çê de niyo, uza ra ameymê Tholavê Dursun Ağay.
Tavi ne qese ki vane, uza na Celal Akçiçek yi estê uza,
Qemerê Cıvrailê Khêji: Celal çık?
Celal Akçiçek, sağlık memuru o Celal Akçiçek esto ya, vane, piyê yinê kote ra sıma ver, yanê xevere dine ki biya, vato yine ki yatağeni kerda!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Kamıji dewe de viyo tı mıra vaze.
Kêskure de mordemê Çê Dursın Ağay. Yi ki vanê, wertê ho çine viyo, yanê yinu xevera ho cıra biya
Qemerê Cıvrailê Khêji: Kêskure nê, Gozerıke cıra vatenê, çı vatene na cor…!
Delav?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Delav! Delav de doğrena Haqi ma qese estenê ser, peê coy amê des u dı Mıhemedi day mı, dewa Pax de vine, vake, „tode Mıhemedi vamê, qesu ma ser me-erze“, doğriya Xızıri. Peê coy ey ne kêwraeni vate, ne ki thoae, ey ki a puşteni kerde. Kêwraeni ki nêkerde, xatırê mı ki nêzona. Peê coy ez şüne o feteline, thoae çê dey ki nêşüne, çıke mı va, ma kêwray mê.
Yane Delav de ewki bi, milis bi yani
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nêro bıra çı böli beno, bıra-bıra, qesê yê waxtê vıreni, dêma ke uyo ke ey (des u dı) Mıhemedi xapıto, qesê eyde biyo ke, ey Mıhemedi xapıto, kêwraena hode nêvıneto.
Qesê deyde biyo ke, ey xapıto. Çı ame ra mı viri, ewk am era mı vir, Alo Gawur ame ra mı viri. Alo Gawur çutır vi. Kam vi
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ali Gawur kamo?
Gawur Ali cıra vane ya, Cenderme! İşte Esker qırr kerdo falan. Ey zaf zılum kerdo, haqa deyde savanê! Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma Alê Gawur nêzoneme, faqat zu ra Başçavuş vatenê, heni suro çhil beno, o peê coy bıraê mı (Hemedi) tıfongi napa. O ki pee coy zu kêwraê mıno, o ki nıka şiyo haqiya ho, o şi vi hetê Sılizu de Pilvançiku rê qesey kerdi vi, vati vi, mı kıst. Feqat eve çı çeşit bıraê mı napa, tore vaji. Ma ke Derê Laçi de damê pêro, mığera Laçi de ke ma damê pêro, endi isanê ma çêfê hore vatenê, ma endi diarê Eskeri nêsomê.
Hemedi vake, „Qemer!“.
Mı va, ya.
Hemedi vake, ra urze ra, mo hore şime, vake, sate şime ha coru ra bıxezelime bêmê. Ma ke bimê tever şime, Hemed vake, nıka o esker (Başçavuş) ke amê, o sono hiniyê Anabare ra uwe beno, vake, hayde ma şime, hini sero vındime, waxto ke amê, vake, hore dı-hire tıfongu panime, têpiya dı-hire perru cıra bıjêrimê bêrime. Ma endi çheku eskeri ra guretene ra bêzar bimê, cepxane ra, fizegu ra bêzar bimê.
Cêpxane ve çheki zofe?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Çhek ve cepxane made zofo, perru rê van, perru Eskeri sera bıjêrime.
Esker o waxt ma dı-hire teney heni pêguretenê, taê esker ki amenê, ma cıra pers kerdenê, vatene, „xerzlıx jêdê sıma de esto, na xerzlığê sıma ça honde jêde ro? “.
Esker vatenê, „ma zonenê ke hervê Dersim esto, moa ve piyê ma xerzlıx dênê ma, vatenê, „belkia “perê sıma nêreseno, mektuvi sıma nêresenê, coka xerzlıxê ma jêde danê“.
Ma şime, eke yane şêrimê hini ser, eke kotime herey, eke Esker hae mara ave şiyê.
Tu hesna!
Eke esker mara ave şiyê hini ser, ma wertê raê bırr-na endi. Ma wertê bırrna, uza ma dı-hire tıfongi bos-kerd. Eskero ke do-hetê made mendo çaduru de na het de mendo, yi eskeri dota, uza Gemê cıra vane, gêma Anabare cıra vane, hen gêmade xoriya jê gêma itay tariye viye, xoriye viye. Hama qertê dariye ha!. Yi Eskeru dota verê ataş, Mıtralyozu verê heşir Makinu çarna ra a Gême, Gêma Anabare kerda teng u tariye, hem eve Bomba deşti, hem ataş kenê….
Bıraê mı Hemedi vake, „Qemer, ez ho çarnen na hetê Esker ser, nêvo vake, uza Esker peyra tora ewk bıkero. Vake, tu ala niade thoae estê, fisegê ma ewru qedine, fisegu Eskeri sera bıjê, vake, çheku ki cêr wertê bırri erzê, bi”. Ez şüne Eskeri ser, dı-hire tenu Eskeru sera fisegi guret, perey guret, ho çarna amune. Ho çarna amune, uzade ma dı-hire tıfongi têpiya est, vınetime, kotime peroz.
Hemedi vake, “Ero nıka Qeremaniya yinê corde Kora yena, çıke yinu verê Koy de çadır guretê, Ko de cêr alçağ, vake, na puli ra niya serde, serde. Qeremaniye yine corde yena. Vake, nıka waxto ke corde makara arda, şime vıreniye.”.
Waxto ke corde makara ardê, şime uza de ki dı-hire tıfongi bos kerd. Uzade ki ma esker cê-vısna. Dêma ke Bombeye ke a rozê est, ataşo ke a roze Gême de erjiya, o qısık daru serde nêverda. O qısık tholê daru serde nêverda, tholê daru serde nêverda, velgu daru ra nêverda. Bombey ke da hardi ro, eve yi Bombu çımê ma niya boa düyra, a niya mose tê burman biye. Vatene, vatenê nino ke vajine, boa dü ra, hem ki dü gıno çhımunê ma, pırnikunê ma, hen zonen ke sarrê ma biyo jê sarrê Gay. Kotime lêlê son, waxt waxtê Xızıri yo, a niya vi. A niya ro. Qulê uza vırasta niya dês kerda arda, honde arada, çêver tede verdo, corde ki çadıre onta ser. Zu a Qula ra beno tever, bınê a çadıre ra beno tever, niya çıke ez o waxt zonê Tırki nêzon, eve zonê ho veng keno, Esker ki ataş keno, ataş keno, ataş keno, dina kerda sojiya sure, têpiya cereno ra sono zarê Qula.
Qeremane cıre ano Qemerê Cıvrailê Khêji: Qese mı vira sonê, xealê mı kata sonê! Uzade zu cêro amê ke tencık paro, mı vake, Hemed (Hemedê Cıvrailê Khêji) de tıfongê panê. Hemed vake, o amo, miliso, feqıro. Hemed ke verê ho bota çarna, tıfongê na dey ra, tencık ki herme ra pera cêr bi şi. Eke badana o milis na Sılızu rao, bi ve dırvetın. Zu ki Pilvançıku ra vi, o ki ey dıma amê, tıfongê ki mı na deyra, o ki Hesenê Sılê Same vi, o ki Pilvançıku ra vi, o ki bi ve dırvetın. Yi hurdimena nıka wesê. Peê coy o Sılızo ke biyo dırvetın, o Mıstefaê Sılız feteliyenê, o dırvetın vi, cıre qesey kerdi vi ke mıra heredano. Ma şiyenê Xarpêt, ma berdenê uza alış-verış kerdenê ke o Sılız mıra heredano.
Uza a Qulade waxto ke o bi tever, waxto ke o (Qumandan) bi tever, Hemed ame ke yane pano, era ver nêame, tırro heni, jê na Xıdırê mı heni qolsıze pıra ra, o şi doymê çadıre, waxto ke dota amê, Hemed tede ontê. Hemed ke nêpa, tıfong ke kote ra cı, Qumandani vake, „vay anaaammm.., vağ aneeeee. “ gına waro, gına waro. A peê coy yinê vatenê, zuyo sur viyo, Çawuş çık vatenê, na tulık de vi, ey zof zulum kerdenê, Ey zof zulum kerdi vi.
O qumandanê a Qula ki Hemed nêpa kıst, hora a roze ki ma (Hemed ve bıraê ho Qemer) hurdimena piya bime tever şime, amey me. Ma amey me.
Ma piya amey me, ameyme ke bêrime lona mığera Laçi.
Ma çheki tey nêarde, nêzon dı taxıme, hire taxıme çheki hora tey ardê, dı taxımi mı tey gureti, zu ki tıfongê yê mı vi, hire taxımi vi.
Hemedi thoae tıfongi nêgureti tey, cızmude xenekiyo Hemed
Ağaê mıke tı vine.
Ma ke amey me o natê mığera Laçi, Hesenê Gêwere, Hesê Gêwa Qere rastê ma bi.
Hesenê Gêwere, va ke, bıra!
Ma vake, heya.!
Hesenê Gêwere vake, Tavure esker naniyo amo, vake, na qına şüya Saydi, vake, raa ma gureta, uza de ma somê wertê Xêfau, uzade ma somê wertê isanê ma, eke ru vo amê, eke erzaq vo amê, vake, a raa ma qapa kerda. Vake, ala bêrê şimê dormê Eskeri, ala bese nêkemê...
Yê ma ki tora mı nêva, çhımê ma ki niya mose, heni zoneme ke sarrê biyo jê dawul.
Hemed vake, Qemer?
Mı va, ya!
Hemed vake, ni çheku berê zerê de ronê, ez ki Hesenê Gêwere ita xezelnen, cêreme ra yemê, vake, pesewe somê dormê Eskeri.
Ez şüne, mı yi çheki berdi uza nay ro. Zuyê mao Demenız, cıra Wuşênê Mursay vanê, khalikê na Mursaê Khuri, Memede Aliye Qur esto, İsmailê Qur esto, Memedê Aliê Qur esto
Heya Çê Memê Alê Quri, na ewk de, Xozmerağe de Qemerê Cıvrailê Khêji: ya, Xozmerağe de, piyê dey rastê mı bi, pers kerd vake, „nêro sıma kata sonê, vakê, sone yenê, vake, sonê dosê koli (çheki) nanê ro ho doşi yenê, sonê dosê koli (çheki) nanê ro ho doşi yenê“
Ez ki herediyo, mı va, koli (çheki) deyraê, qa tu ki Lone Mığare ra tever nêvena, tı ki tever ve dosê koli (çheku) ki biya. Ez şüne tene ca, badana o Sey Bayi, Sıleman Ağaê Sey Bayi rastê mı bi. Sıleman Ağaê Şıx Heseni rastê mı bi, reê ki ey qesê pers kerd, reê ki ey pers kerd, hata şüne uza ke veyva ma mare Bulxur nana ser, yane gost kena werte, şir tede pozena. Yane dı khoçıki hire khoçıki tıro nêday, vakê, Hemed veng dano tu. Mı khoçıka ho estê cı şüne, eke Sıleman Ağaê Şıx Heseni niya itade caê tıfongi niya fiştê pê palaska yê Eskeri, cae ki niya heto bıne de piştê, niya nêro ho doşi, eke zu ki esto niya hermê ho serde, niya no sero. Mı va, yi Çheki kotirae.
Sıleman Ağaê Şıx HeseniHemed ve Hesenê Gêwere) ke şiye, zuyo Avasız tey gureto, bê çheki. Hemed ve Hesenê Gêwere ra cıra vato, ma somê, waxto ke namê pa, tu ki su perru sera bıjê. Waxto ke Hemed ve Hesenê Gêwere şiyê, seke nêpa, eke dı-hire teney Esker cıra gınê waro, Avasız usto ra ke şêro Eskeri ser, dı teney nêpa o kışiyo bê-çhek, o Avasız kışiyo, kışiyo. Hemed niya ita şüye re biyo berz, doti re amo heto doteni ser. Hesenê Gêwere ki hurendiya hode mendo.
Hemedi dote ra nêpa, uza kışiyê
Hesenê Gêwere vozdo naymi, nata nêpa, naza kışiyê.
Eke Hemed waxto ke şiyo ser, hire teney uza kışiyê, na peyde na Xape de, hire teney kışiyê. Dı teney heto serre de têhetde rê, zu ki verdê teko. Ez şüne, ez şüne ke tede nê pa, yine ki çheku kenê top, perru kenê top, cızdanu kenê top, fisegu kenê top. Vera şime ke niya serro Khêmeri rê, eke phonc-ses tenê Eskeru ki ho khêmeri ro esto bın, bınde ki hen kêmer berzo, hora bınde heni biyê pırtley, zuyo çıvao hona ro tede ro, qe zonê ho ki nêcêreno, çheki yinu ki ma gureti, ardi ma niya esti pêser.
Endi hora cızdanu doğrena Haqi hore bare keme.
Na dızdan mı guret,
o dızdan tu guret,
mı guret,
Hesenê Gêwere guret,
Hemedi guret,
yi dızdani ma ke heni qedenay.
Hemed pers kerd, va ke, Qemer?
Mı va, ya!
Hemed vake, itade su, filan cade a dara pila ke uza, vake, bıneniya a dare de zu Esker esto weso, vake, hesarê ho vınde, ez ey ser nêşiyo. O weso vake, hire teney ki hetê dote de kışiay, mı çheke yinu nae gurete, ververo dote de niya esto Qırajêre ser, çhekunê yinu bıjê, eke cao rınd vi, yi çheku ki bıjê. Hurendiya hode vınde, vake, perunê sero yinê bıjê bi. Ez terkıt şino ke zu Esker niya ronişto, mı qeda guretae zu ronişto, eke kosteki vılede ro, sarê ho jê sarê Gayo. Seke niya cêr şüne, hona dı metrey mendune, perra mıra, tu heni zonena zuqmat Gao, ez ki zonê dey fam nêkon, ez ki tırki nêzon.
Savano tu ki nêzona
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nêzon se vano! Doğrena Haqi esta, sata vine mı nêva, ez tore zur bıkerine!
Nê hasa rica ken,
Qemerê Cıvrailê Khêji: Xof gına mıro, eke xof gına mıro, tıfong ard verê ho, mı va, perunê ho ronê, perunê ho ronê, dı dızdani vet tede nay ro. Mı va, a sata ho ki vezê, a sata zarnenan ke mı vate, Sıleman Ağay sata vine mı tore ree-dı rey qesey kerd, mı va, zarno sıpiyo, a sate yê dey viye. De ez sate seken, ez heni zonen ke na sate derjêna kore nêkena.
Peki o Qumandan vi ecava?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Qumandar vi, çıke ita de olê sur bi, a ita de. Na kose ole sur bi, jêde mı vir nino, ma çı verdenê cı
Qumandan seneno, çıturiyo!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nêzonenê, ma yinu nasnêkerdenê, nêzonenê. Ağaê mıke tı vine. Goyn ki na kosê qoltuxi rê siyenê, a ita ro goyn amenê, a goyn itara amenê. Hama mı qeda guretae, jê Ga vi jê Gao nêr vi. Sero çhek çine vi, zu davançe sero bi.
Ağae mıke tı vine!
Zu ki a sata boji serê vi ye, zu kostekê pa vi, o kostek mı rınd nêzona ke rınd delxê mı nino, eşti vi. Nıka xêle waxt vêrdo ra, nêzon eşti vi, o davançê ho, kosteke davançê ki, qama miye ra vi ke yê qama vi. A mereve qamada ho ki biye, zarra mı kote na Qama, ondêra şiae! Mı arda yane bıraê hora dan we, doxriya Sultan Bavay! A mı arde tene nata amey mı niya şiqorê khêmeri re estê war, peê coy na Lazê Semi mı guret şüne kerd sae, ma a ki nêdiye. A zınzıle ve kardi ra ki şi.
O Qumandan merd uza?
Qemerê Cıvrailê Khêji: O wes vi.
Wes vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Wes vi
Endi ora dıme nêzonê ke eyre seviyo? Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê, ez çı zonen ke, çı zon. Ağaê mıke tı vine! Merev uza de a roze hotay (70) heştay (80) kışiay. A roze yi hurdi tenu (Hemedê Cıvrailê Khêji ve Hesenê Gêwer) uza hotay (70) heştay (80) kışt, kışay.
Sıma pêro piya ki dı-hire teney vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Vırende hora Hesenê Gêwere ‘ve bıraê mına teyna vi, peê coy ez ki şüne da-des teney bi vi yaki nê vi, yinê têpiya oncia yinê nay pa, ne ez endi çınani!
Peki waxto ke tu bıwastene yi milişi tu kerdi dırvetin, waxto ke tu bıwastene, yi kistene?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Doxrena Haqi mı wast bıkışine. Mı nay pa, mı ae ke nine pa, gınenê cı hora mı va Sotrax sêr ça! Hora mı naypa ke bımıre, feqat henvi, qerez nêkerdenê cıre.
Haqa yê Sadıq Ağay de tu va ke bıraê mı amo kıstenê, o ma tavi uza qesey kerd. O bıraê tu Wuşên uza amê kıstenê, Wuşên nêvi ke?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Wuşên vi.
Wuşên! Qemerê Cıvrailê Khêji: Wuşên na Qutiye de amê kıstenê (Qutiye dewa hetê Demenuna). Malê ma nê-amey vi. Wuşên sıpede ra eve zu olvozê ho ra şiyê, eke ero mali bı-cêrê, ero mali bıcêrê. Yi ki Milişi yenê sonê. Wuşên yi ki mali cêrenê, fetelinê cordê yenê, uza hewın de manenê. Yi Milişi niadane ke nu çıko, ni naniye amê wertê made vınetê. O waxt Wuşên durbe onceno nia çhımunê ho ver, mali rê niadano, zona! Waxto ke Wuşên durbe de nia niadano, natu-dota ataş kenê, Wuşên uza kısenê, kısenê yenê meyit ser.
Dêma ke Sadıq Ağa uza tey nêbeno?
Qemerê Cıvrailê Khêji: tede tey viyo, Sadıq Ağao tey vi
Tey Sadıq Ağa beno
Qemerê Cıvrailê Khêji: Sadıq Ağa zu ki Wuşêno Tornê Ağay tey beno, Tornê Ağaê Weli
Heya Qemerê Cıvrailê Khêji: Wuşêno Khêwk tey beno. Wuşêno Khêwk vano, kardi biare ma gosunê Wuşênê Civrailê Khêji cıra kêrimê, o ki vano, kardi çina.
Sadıq Ağa ki haydano ra ser ke, vano, “nê la-lao kardi zeke sımade viye çıke sıma çarıxi bêlü kerdi, a kardi biarê pê gosu cıra kemê, qe ke ni” Eke Sadıq Ağa ke niya vano, tıfongê ma cêra resono cor, milişi meyitê bıraê mı Wuşêni sera vozonê sonê, Gosê Wuşêni ki cıra nêkerdi vi, remay şi vi.
Tu ki coka o (Sadıq Ağa) serva mesela yê Çê Dursın Ağay rê napa Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya mı ki o napa. Mı o a mesela re coka napa
Yane doxriya Haqi nianeno?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Haq sadê wertê ma vo ke henvi. Yane zovina mı o panênenê. Ey hora, çıke o Lazê Dursun Ağay Lazê Wusıv Ağay ra dezenê.
Qemerê Cıvrailê Khêji: … O qese ke nêvatenê, mı o pa nênenê. Ey ho ra, çıke o, lazê Dursın Ağa ki Wusıv Ağay ra dezenê.
Ey hora yağê mı guret vakê, ”nu vera Duzgıniyo, mı Rayverê tu rusno, vakê, Wusıv Ağa sıma de viyo, hata peê Qonağê mı ki amo”.
Hama seke Duzgın çıke zelalo made nıka ne Wusıv Ağa amo şiyo, neki thoae, zeke çıtur Duzgın zelalo Wusıv Ağa ki heni zelal vi.
Wusıv Ağa bêsık-bêsafa vi. Bêsık ‘ve bêsafa vi.
Yane sıma ‘ve ho şi vi uza? Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya.
Qeseye ke ez qeseyken, pêro qesey nêbenê, a zu mesele ra lete ra qesey benê.
Sıma meymanê, eve Sultın Bava vo, Dolu Bava vo, yine rê qeseyken, sıma ki gosedarê.
Nê nê Haqi kena Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma hetê Dolu Bava de dame pêro, honde ma niada ke bıneniya made, Zağge esto, İksori ra cêr uza zu dewê esta, Zağge cıra vanê, honde ma niada ke o Zağge de ciniyê Sıpelau, Surelau, Khêwelau, ho sano pê, mıllet niya gıno ro hurê. Yoxro ke Eskerê cori hetê Erzıngani ke amo, remê amê, vato, some wertê Demenu. Asuru, Avasu, Avasunê Koru, Khalu, -Semku, Beytu-, Demu,.. biye têwertê hore Dere ro guretê amê.
Ma cêro ho nia da, Hemedi (Hemedê Cıvrailê Khêji) vake, ”goê vake, çêvêsae niade, na rast pêro nımıto, cae zu goze asenê, va ke, rastê u duz pêro guretê, vakê, esker ki vake, hao taê niya serra amo, taê ki hao niya serra amo. Hemedi vake, nıka Esker ninu pêro kenê wertê ho, pêro uza cênê hêşir benê, vake, reziliya mare, vake, …niya ma hore gureto ardê... Hemedi vake, de mevındenê mı qeda guretane, bêrê ma hot teney şimê, hot teney ki ita bımanimê, qarşiyê eskeri de pêrodimê.”
Ma ustıme ra, ma hoti teney ameymê, heşt teney ameymê, hot uza mendi. Ma ameyme, Dere ki çetino, dere ki çagılıno niya çagılê na boveri ke çıturiyo, tikê ho ki heniyo, derê ho ki heniyo. Ma o çağılı ro ameymê, na lınga bıraê mı, ma ke cêr kotime nejidiyê Derê İksori na lınga bıraê mı niya khêmere serra dêmdiye, niya zor amê cı itade biye dıqate, lınga Hemedi. Biye dıqati. Ma xavliye vetê, ma pılosna lıngu, dar vet ma tıro (dar tıro-vetene), dar tada, ma zu niya miyede guret, zu ki ma na vıreniya lınge de guret, ma bime pıro lınge de kaşkerdê, lıngê vake şarp şiye hurendi. Şiye hurendi hama dezena era ver nina. Ma neyse gınaymê bover, gınaymê bover, zuyo Demenız ma tey gureto, o ki ma bê-çhek tey gureto ke mare ave şêro yane fisegu serra biaro. Ma ke berd niya khêmer boyda-boyu jê ha khêmerê boveri niya aşêo jilo, jê ha khêmerê boveri niya boydan-boy refa, Esker taê a refê sera sono, zeke ha bırr niya sono raa peyra sona, khêmeri sera, khêmerê ho zof berzo henen niyo, honde olt-ust berzo, belkia cae ki esto olt-ust ra ki berz niyo, heni khêmerê ho alçağeko raa serra sona. Ma şime cêro kotimê bınê yi khêmeri. O lazek ma niya hora cêr
niya diarê Şüye de vındarna, o lazeko bêçhek dewa Bori ra. Ma va, kêke some cêro kumê bınê yi khêmeri, wertê bırri ro şimê, ma kêke kotimê uza, a na kosê made seke Esker na dere qedena, peyniya Esker ke na dere qedenê, a tı ree destê ho niya bıke, mao tode niadame, verê ma hetê tuya, â tu ke destê ho niya kerd, itade kumê peyra Eskeri dıme, ala ma zumini sekeme.
Ma niada ke o şianê Khalu amo Zağge, hêgaunê Zağge de vera ho o lazeki diyo… Kora dêma ke tercübesiz isani niya rê, tercübesizi.
O lazek cêra tımone sıpey pıra rê, cora ki sapıko şia pıra ro, hetê yinu Milisu ra ki açığo, hetê mara ho dardo we, hetê eskeri ra ho dardo we.
A reyna nay ve yi lazeki ra o khêmeri de, uza qersun ke gınay khêmer, na lazeki cıra vozda, Esker o di, na Eskero ke ma serra khêmeri serra sono, Esker di. Esker têpiya pey kerd ‘ra ho (era-ho-peykerdene), pey kerdı ra ho ke cêra ra. Ma bınê khêmeri de mendime, sevajime!
Eke esker ke amê, ma niada ke nêbi, o Qemerê Murexani hama niya tıfongê ho kılıt vi, desınde kerd ra vake, „nêro vake, ma bınê na khêmeri de ça bımırimê, qa somê kumê wertê Eskeri têwertede mıreme!“ A Qemerê Murexani bi tever, seke bimê tever, ma ke tıfongê ho niya guret... Nıka peê coy gêgane mı vetene ro ho dest (era-ho-dest-vetene), serve sıma vo! O Qemerê Murexani merdo hora, dı-hire serri ra ave merd...Mı va, Qemerê Murexani ra va, heya bıra-bıra tu biya tever, hama tu ho sas kerd, tu verê hode nê khêmere ra.
Qemerê Murexani va ke, „nafa-nafa qey vake, ez ke tever nêviyenê, vake nıka sıma uza bınê yi khêmeri de..qey vake, nêvaiyê soynena mı…“
Mı va, eve Haq vo ma biyenê tever, hama tu rew vere coy ma kerdimê tever, eke hen nêviyenê, ma belkia phonc deqe bine mendenê.
Endi ma ke şimê doğrena Haqi, bıraê mı Hemedi vake, „Hesenê Qemeri ra vake, Hesenê Qemerê Caği ra vake, o Wuşênê Yimami
esto Apê dey, vake, Hesenê Qemeri, vake, ma eyra vatenê Xalo, bıraê mı Hemedi cıra vake, Xalo, Qemerê Murexani leê to de yeno,
waxto ke kışino gereke tıfongê dey mıre biare. Tu ke tıfongê Qemerê Murexani mıre nêarê, tora Xalo nêvan.“
Heya Hesenê Gêwere vengê ho esto,
çhêrena ho esto, name ho vejiyo,
hama nıka o Hesenê Gêwere Lazê ho ke bımıro,
niya lınga ho Lazê ho sero dano ra,
meyiti de nia-nêdano, sono,
kêşi de nia-nêdano,
neke olvozê ho, Lazê hode,
Lazê hode nia-nêdano..
Hesê Gêwa Qere? Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya, Hesê Gêwa Qere.
Hama Hesê Qemê Caği, Hesenê Qemerê Caği
dısmenê hovo ki
o meyitê dey keno ho feki ra vezeno,
ya sero mıreno ya ki vezeno! >
Çıke ma eve zumini zoneme, he ni ma!
Qa ma Aşıru de ki do pêro,
Ma Hokmati de ki dı serriyo damê pêro.
Ağaê mıke ti viyenê!
Waxto ke ameyme tever, çhıme mı tede ro ke ez ve Hesenê Qemerê Caği ra hermê ho pêsanimê verva Eskeri pêrodime.
Honde ma niya kerd ke hama khêmer nêjdike ko, yane honde alt-ust berzo khêmero ke uza, waxto ke kotime wertê Eskeri, ma niya gınayme
ro khêmeri ro, uza tiko, kês nêzono, jê na boveri heni tiko. Mı niya tıfongê ho noro khêmere sero, hore cor nan pa, tede bos ken, eke ververê
na gılê tıfongê mıde, tıfonge itade yeno, zu ki tıfongê ita leê mıde noro ser, nano deyra. Nano deyra, mı ki leê hode niya zoni de kuya cı,
nêro mı va, ero tı kısta, khêmera ke tu peyde ra, ma peydê rime. Hao binê dae de tı kısta ro! Yoxro ke Hesenê Gêwero, hama
Hesenê Gêwere tıfongê ho na ro, a niya ho çarna, Haqi rê qeseyken, niya eve destê çhep tıfongê ho kerd peê khêmere, tıfong niya kerd peê
khêmere, uste ra yane, tıro pıro şi, a uza gına waro. O uza gına waro, ma ke dı-hire destey fisegi vêsnay, usteno ra, usteno ra taxıme dı
taxıme mı gureti, taxıme hireyine rê mı berd niya dustê hode kerdi wertê merxi ra. Kerdi wertê merxi ra, honde mı niada ke Hesenê Gêwere
amo Eskeri ser, eke çhekê dey sero çinê. Hesenê Gêwere vake,
çhekê ney thoae tu berdi?
Mı vake, lao mı çhekê dey nê-arde.
Hesenê Gêwere vake, na rêça tu niya, ama ser!
Hardê ho ki hen puso, zeke toza zımustoni çutıriya hardê ho heni puso. Lao mı vake, mı çhekê dey nêgurete. Hesenê Gêwere va ke,
“tı de moa Hesenê hone, vake, Hes yeno leê sıma de mıreno,
-Hesenê Gêwera Qero piyê na Heyderiyo-,
tı de moa Hesê hone,
tıde xağê piyê Heseni...
sıma Demenu de xağê piyê Heseni...
Hes yeno leê sıma de mıreno,
sıma ki vake, şiaxu-maxu peru Hese hora danê wê!
Hesenê Gêwere endi qesê ho cê-nê-vısna...endi vake...Eke qesê ho cê-nê-vısnay, mı niade ke amo tıfong uzara diyo wertê merxi ra onto,
ma ez cıra sevaji endi. Mı vake, lao çheki sılxeti vi mı besenêkerd uzara, mı tora çheki we-nê-darde, tı çıko merda, çı çhor kuyo tora.
Mı uza tıfongê kerdo wertê mexi ra, mı va, ma ke cori ra ameyme cêmê! Ma hore muxervê wertê ho bırrna, nu qese niya eve fek vajino.
Muxurvê wertê feke ma ke bırrna, ma ameyme ke, çıke yi meyitê Eskere ke ita gınê leê maro, amê ita, jê itay tıro, amê ita, yinu cêmê.
Ao ke haza mendo yinê cêmê. Hama meyitê Eskere ke haza ra -dürri ra- gıne waro, qe ma yinê ser nêreseme, esker uza cae na qırr biyo.
Tavi sıma ki derde hode rê! Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma esker ki caena qırr biyo. Yê ma ki cano, ez qurvanê to vi.
Tavi yê sıma ki cano! Qemerê Cıvrailê Khêji: Yê ma ki cano, qa na ondêrê Qersuna, qa yena ma viri axre!
Ho tede name ve dare ra, ho name khêmere ra, ho name dare ra hama yi ki tıfong erzenê, dina zılemota! Eskerê Hokmatiyo, ordiyê Hokmatiyo kay niyo, damê pêro. Eke jê niya qesey kemê!
Muxurvo ke wertê made bırrna, ma cêrayme dê. Ameyme ke ma hot taxımi gurete hode tey ardi. Feqat ez Hesenê Gêwere ra heredan vınden. Yane doğriya Duzgın doğriya Sultan Bavay mı cıra darde we, hama eve fek ki van, mı hondê-dardo hora pê nêşikin, lao mı honde fisegi gurete, mı honde pere u cızdani kerde pustınê ho. Mı va tıfongê mı ki mı de viyo, me heni uza dardo we ke, kêke ameyme dota bıjêrimê. Tu ça mı dızd vezena! Ez dızd niyo. Halbu ke mı dızdiye kerda. Ez van, lao, eke ho hode van, ezo ke yen, iye ke hora haskene nine meteris, ez ki her waxt ho niya erzen wertê merdene, ma ez çheku dan yine seken. Ma dı-hire rey dine ra çheki heni ardi, peê coy amêy mı dıme, reê bıraê mıno pil ve ewk amey vi mı dıme na Derê Xarife de ez ardunê…Çırna Cinu de hen kerd..
Agaê mıke tı benê!
Ma tene ca amey me nafa ki zumini ra zerre serdıni mê, olvozê ma çhor teney made niyê! Çhor teney made niyê…ma kotime wertê Eskeri, kotime têwerte, ma ve eskeri ra kotime têwerte, uyo bini tıfongê ma…yi ki qırr kerdê…Tariyo tavi Asme ki nêvejina, hama endi rew Asme vejina, pede-pede bi açıx ke isonê mae, eke yi çhor olvozê maê, yi ki doym de şiyê, jê Şianey -Qolbaşi- bare biyê. Yi olvozê ma
vejiay amey ke des-u-çhor taxımi, des-u-phonc taxımi ki yine ardi vi.
Ağaê mıke tı vine!
Verê hode ameyme verê Çhemi, ameymê verê Çhemi, ero vake niade, Hesenê Gêwere vake, “Hes sıma de yeno mıreno, sıma pêro her çi Hesê hora danê wê, Hes wertê sıma de baxse va ke, sıma her çi Hesê hora danê wê! ”.
Hesenê Gêwere pêskıre cêvê hora vete, -o lazeko bêçheko ke ma vamê, uza vındarno tıfong nêpa-, pêskıre dêra yê Bêçheki dest, va ke,
“so, vanê, “koti ke quya uwe amê, Xızır tede ro, vake, so pêskire wertê uwe ra vezê, ma pêro piya merdimê, vake, pêskıre biya wertê ma de ronê, khêlê ho bırrnemê, kês çi kêşi ra wenêda ro”.
O lazek şi pêskıre berdê tene khêmerê wertê uwe ra vete, tede nêro, arde ke uza nêro, ez tene cıra dürr nişto ro, yi çhoremena, yi hotemena sese-mena tê-heti de nişte ro jê ma. Ez tene cıra herdeano dürr nişte ro. Hesenê Gêwere ra dürr nişto ro. Eke pêskıre ke ardê wertede nêro, ez pêzik amune verecoy mı khêlê ho pa bırrna. Yi cızdane ke cêvê mıde vi, yi mı veti verê hode nay ro. Ae ke mı kerdê
pıstunê ho, pıstunê hora cıra veti nay ro. Mı sero reyna khêlê ho bırrna, cêreno ra têpiya şine hurendiya hode niştene ro.
Yine ke pêrey-merey cızdan ke vet nay ro, Hesenê Gêwere vake ” de, sıma kês bare nêkeno, vake, Ağaê hora vaze, bêro bareke ro,
heredanê hora vazê, bêro bareke ro! ”.
Mı veng era ho nêfişt. Hesenê Gêwere ke dı-hire rey mıra va, zona ke ez endi nino, ez nêamune, nêamune.
Hesenê Gêwere uste ra, şi dı tıfongi cıra veti, uza oznay wê, dı-hire sey (200-300) fisegi.
Tıfongê Hemedê bıraê mıre vet eve se (100) fisege ra. O lazeko bêçheko ke Bori ra made, tıfongê ki da dey eve se (100) fisege ra.
Ağaê mıke tı vê!
Perey ki nay ve ro bare kerdi, bara her kêşi ki dê cı, yi tıfongi ki hurdimena nay ro, badana vake, Hesenê Gêwere vake, “nu tifongu ra has keno, vake, zuyê dey (Qemerê Cıvrailê Khêji), va ke, sıma tım baxsê dênê cı, va ke, nu ki, vake, bare kerdo sımarê, a nu ki yê mıno, sıma kês bare nêkerdenê, mı sımare barekerdo, a nu ki yê mı, vake, her kês haqa hora bi raji şi”
Têpiya ez terkıt amune leê bıraê ho Hemedi. Amune leê Hemedi, eke çiye ita de amo ve kaleka mı. Qa ez van, Sulti Bavay re qeseyken,
ma qe nu gao bes niyo...! Eke ita de gıre amo ve cı, na bınê cızmu de, mı dı-hire düzmey ardi vi, böli nêbeno, uza de mı dazneno kaleka
mıde, mı destê ho berd ke cızdano. Mı perskerd vake, Hemed!
Hemedi vake, Heya!
Mı va, hal u mezalê ma niya. Ma khêlê ho niya bırrno, na cızda ki niya kaleka mıde mendo!
Hemedi vake, haqa ae de thoae nêkenê, o tu nêdiyo, peyde mendo, vake, cızme tu gıran viye, bınê çhımê tode şiyo doyma mendo tu nêdiyo.
Hemedi vake, cıra çiyê dame cı. Mı ki vake, erzen perrunê ho ser, çıke mı ve bıraê hora ma perrunê ho keme zu ca, kemê sala veyva ma,
niya ma heni sale kerdê pırre dê cı.
Ağaê mıke tı vine!
Ma terkıt ameyme, vakê, doyma şime Zağge wertê İksori. Hesenê Qemerê Caği pers kerd vake, Qemer?
Mı vake, ya.
Hesenê Qemerê Caği vake, “aa ke ma par ameyme Çê Mıstefaê Ağaê Begi, vake, Lazê Momıdê Sarê Heşi amê kırşi sero nişt ro,
o ki jê tu qıravete ra vi, hen efendi vi, vake, o amê kırşi sero nişto ro, vake, a seke çêverde amê, o kırşi sera xeleşiye ra şi ha dot,
ae o kırşiyê ho guret, eve cariya ho ra şiye o dot, cariyê uwe kerdê cı, ae ki pê pêskıre, pê sovın o kırşiyê ho şüt, vake, ala bê nıka awa tey!
Mı vake, rast vana!
Ey vake, Haq vo.
Ma şime, ciniya (İsmailê Gulavi Ağa) Ağay tey, Mıstefa Ağay tey. İsmail Ağa ke kışiyo, İsmailê Gulavi Ağay ke kışiyo,
Xanıma dey Mıstefa Ağay gureta, awa hen kena. Eke manıka de voşni kerda pırre nısk u bulğuri, da bınê cengê ho, vake, manıka ho da bınê
çengi ho tey arda. Heni golıge ke ma ma makara ra guretê, golıgê yê Eskeriya, mı qatıra ho onte, Hemedi ki qatıra ho onte.
Hemedi qatıra ho ardê Çê Şıx Heseni piya bırae piya İnqirare (Mısayive). Hem ki Çê Uzağzadê zona, yi Çê Şıx Heseni, ewke ho esto Secerê ho esto. Ey yi barekerdi, mı ki şüne Çê Mıstefay Ağay barekerdi, ma gureti amey me. Ameyme kotime Gafat uza Topi sıxmısê ma kerdime, Diarê Sultın Bavay ra, Topi nay ve qatıru ra. Topi ki cıra Hava Topu
vatenê, waxto ke yi Topi estenê amenê bın (hard), topı vatene “xuişşşş” amenê bın patlamış biyene, heni tede qersun, polat, çağıl rışiyenê ro. Ma eyra tersay me, zof xof kerdenê. O Topi ke cê-nê-vışiyenê, o sırede ma pêro amenê tesmil biyenê. Ma pêro piya kaşkena o sırede ma de yi Topi cê-nê-vışiyenê. Çhor-phonc Topi o çeşiti ra erjiay, peê coy yi Topi cêvışiay, nê-erjiay.
Peki yinê Topi eşti Derê Laçi, heni ma? Topi estenê uza , Tayrey amey Derê Laçi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Tayrey! (Dersim Filosu 1937 )
Hora sıfte vıre ma ke na Marçig de dapêro, hire Tayrey amey (3 Dersim Filo Uçağı ), phonc-ses Tayrey zu raade amey
(5-6 Dersim Filo Uçakları ), her zu Tayra cae de Bombey eşti, qe cae de zerar nêkerd. Tayra cae de zerar nêkerd,
Bombey eşti caede zerar nêkerd, malê nêkıst. Feqat o waxto ke ez van, o Topi hawa ra biyenê vıla, gula ho hawa ra biyenê vıla
ho bınde amenê war, o top nêerjiya, hire vi, çhor vi eşti, cêvışiya, ma eyra xof kerdenê. Doğreniya Haqi. Sıma deyra xofkerdenê? Qemerê Cıvrailê Khêji: Xofê dey ma rê zof vi. Ma amenê tesmil biyenê. O Top cêvışiya ke peê coy nê-ame.
Ağaê mıke tı vine!
A o sırede ki topê ki baxse erjiyenê hora, Sarab-Topi estenê, Qatır-Topi vı çıke estenê Gulê ho gınene cı.
Lona Derê Laçi de Momıdê Çewleri vi , Momıdê Çêray zuyo de herdisin, Momıdê Çêray niya pê herdisa ho gurete vake,
“Hey hey, vake, Sultın Bava, Sultın Bava, vake, ma Tu dekerneme, nê-dekerneme ke Hejıdo vake, Tu tede nêkeno, tede nêkeno,
vake, ma qırr keno! ”. Mı qedae guretae Gulê ha dot qonage roze uza gıne cı, a reyna parçê cıra honde wertê yê mıleti de,
mılonê esto, wertê yê mıleti de gıne cı, uza o (Momıdê Çêray) kerd mezkıze –kıst-.
Gula uza ra amê gınê yê Mordeme ki?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Gula topi dot koti gıne cı, wertê honde mıleti de, honde cênü de, cüarmerdu de, çhêl-u-çhuk de, ey pê herdisa ho gurete vera Sultın Bava de niya jiveno, a gula topi amê gınê dey, o uza kerd mezkıze. Heya serva Hezreti Pir vo,
na xezeve ke yene ra mı vir, ez her waxt qesey ken.
Nıka ma serê boni de roniştayme, va yeno, tene na çızına vay cêno teyip, eke musada kena ma deqe şime zare, uza qesey keme. Nıka zeke sata bine jê banto vıre de mı vati vi, Qemer Ağa Cengaver Lazê Cıvrailê Khêji, çê dine de rune. Tavi mordem vatena dey gos daene, cao ke tarif keno, mordem uza eve çımınê ho diyenê, cao ke do-pêro, kamıji mığera de viye, çıtur kamıji cephe de (Meterıs de) do-pêro. Kamıji cephe de esker merdo, ni tenena mıre tavi heyecanlı yenê. Tavi ez ki o donem de wertede vine, yahut kam koti kışiyo, kam koti dardo wê, domani çıtur xenekıte dardê wê, domani estê koti. Nu xêlê ajiye dano mordemi...
Qemerê Cıvrailê Khêji: ... ez vaji serra 1969 vi yaki 1970 vi zuyo de Avasız, o ki mordemê Çê Sey Rızay vi Aşıra Çê Sey Rızay rao. Ey vake, “ha filan kês leê Cıvrailê Khêji de hepıste viyo, resmê deyde esto, Cıvrailê Khêji weşiya ho cırê kerda.” Mı o
mordemi da ardenê ard, ard ita, ey vake ke, “Piyê tu waxto ke wes viyo, veseyatê de huya nianenê kerdo, vato, na resmê mı berê, Çê ma ra, yane ailê mı ra kam ke wes vi, cı de, va yi ki tode Mıhemed (Kêwraeni) vazê”
Sağa yi Mıhemedi sağa yi İnqrari Piyê mı ki hen viyo, Khalıkê mı ki hen viyo, zu ki ez.
Khalıkê mı zu laze de ho mıleti de vato.
Ne piyê mı, ne ki mı,
ma qulide Mıhemed nêvato,
lazê ho kêşi vera nêno.
Feqat o veseyatê piyê hora gore, mı va eyke ke veseyatê ho kerdo, veseyatê piyê mı jê veseyatê Haqiyo.
Mı va bêro ita, ez kewraeni tey van. O ki o foğrafê piyê mı guret amê mıre qesey kerd, vake,
“Leê piyê to de hepıste vine,
Cıvrailê Khêji veseyatê ho niya kerd.
Piyê tu ki waxto ke merd,
ma şêpi sanay bınê çengu,
meyitê dey niya urz-na-ra,
fotoğrafê dey guret,
mı cıra na fotoğraf gureto,
a nao fotoğrafê piyê tu”.
Mı ki resmê piyê ho ard ita, waxto ke kewraena domanunê ho kerde, mı ki resme piyê ho ard peê domanu.
Zovi mı kêşi de Mıhemed nêvato, yani Qulide Kêwraeni nêvata... Tenga mı ki zof biye,
İsê mı ki zof bi
Hêfê mı ki zof bi
Mı kêşi de kewraeni nêvata.
Çıke ma “vadkar vime””
Eyde mı kewraeni va, serva veseyatê piyê ho, hao hona o fotoğrafê piyê çêde ro.
Ey peê coy o fotoğraf yi werezaê mı berd, yi Hemedi berdi ve ard, eke rındek nêvırajiyo, wes nêvırajiyo,
raa bine ke berd o fotoğrafu bini cıra veto, cızmey pa vete, rındek fose veta, tenena rındek vırajiyo,
mı va ney bıde, vake, nê Khalıko vake.
(Hete peyde Hermeta Qemerê Cıvraili kuna werte qeşi, vana, na laze ke ma resm wast serve Hesen Wuşênê Kêrvela vo ke ma cı nêdo, fotoğraf ma cı nêdo....)
Nıka wa waê, tu vake, nıka na qeyde moae lazê ho sero vato, Sair Sey Qaji vaxto ke amo uza endi vato na Qeydi ra têpiya heramo, o qeyde nêvato. Yane Sair Sey Qaji ve ho amê uza. Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya, Sey Qaji vo ho amê uza vake.
Peki Qeyde Gove kami vato, mesela na Xıdê Gowe, Xıdê Tornê İvê Sovê Duzi Qemerê Cıvrailê Khêji: Ey va, Sey Qaji va, Ey Sey Qaji vato? Qemerê Cıvrailê Khêji: Ey o Sey Qaji o sıre vake. Zovina qeydê Sey Qaji ra kamıji este ita, na wertu ra kamıji Kilamê Sey Qaji vate? Qemerê Cıvrailê Khêji: Na Lawuka Derê Laçi ki o Lazê Wuşênê Yimami Weli veti vi, Weliyê Wuşênê Yimami. Heya, Derê Laçi ey vata Qemerê Cıvrailê Khêji: Lawuka Derê Laçi, Ağaê mıke tı vine. Heya Qemerê Cıvrailê Khêji: Yê Lawuka Gove ki Sey Qaji vati vi.
Ağaê mıke tı vine.
Yê Lawuka Wuşênê Tornê Hesenê Seydi (Wuşênê Mozık) ki Sey Qaji vati vi.
Hama yinê peê coy zovina vatenê, naê ke leê mıde re. Sey Qaji vati vi çêşitena vatene.
Nıka nae ke peê coy na 38i ra têpiya çıke yi Şiarê heneni 38i aver vatenê, na 38i ra têpiya nae ke newe vane ki.
Ağaê mı ke tı vine! Yi ki tamamen değişik vanê, ara isoni rind hedi nêkenê, değişik vane…
Ezik coka van ke ara isoni hedi nêbena Qemerê Cıvrailê Khêji: Nıka weso, cêr Mamekiye de ro,
Qemerê Cıvrailê Khêji: Çêrê Demenu! Hata ke, hata ke, sağa Haqi esta, piyê mı ra ver nêkotene, Eskeri nêşiyenê cae.
Yane eyra Civrailê Khêji ke vêrdi ra, Hesenê Mirzê Sili , na Wuşênê Kızılarslan esto Mamekiye de, piyê dey vi,
Hesenê Mirzê Sili, „bıraê Hemê Mirzê Sili “, Qemerê Heseniyo ke ez van Mığera Derê Laçi de tope gıne cı, Hemedi (Hemê Cıvê Khêji ) meyit guret ma berd peyniya mığera de dard ve, o bi, Hesenê Gêwere bi, Hesê Gêwa Qere vanê.
Ağaê mike ti vine,
...zof bi...,
basê ho ni vi... Basê ho ni vi Qemerê Cıvrailê Khêji: Basê ho ni vi.
Peki Qemerê Hesni waxto ke bomba estê Derê Laçi gınê cı merd? Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya tope estê zerê mığera, niya gınay ve şivigê khêmeri, parçê bınê hode gınay ve cı kışiya.
Derê Laçi de çıxaşi mıllet qırr kerd, yani çıxaşi mıletê ma qırr bi? Qemerê Cıvrailê Khêji: Tağminê mı ra Derê Laçi de qewğa de zof nêkışiay. Qewğa de hora zu Yivısê Sey Khali kışiya, qewğa de, zu ki zovina bini kışiya, o ki karsız vi. Badana eke Mığara Derê Laçi ke cêriye, mığera de Khalu ki tey bi, Semku tey bi, (Beytu, Asuru, Avasu, Çe Sey Bayi... ) taê ki Demenu bi, yi taxminê mira gora uza nêjidiye milonê kışiya, gırs, qız, çeney bi, lazek, cinik bi, doman ki bi, uza de qırr kerdi.
Peki vanê, rozê hata soni na Derê Muzur de goni şiya, roze hata uwa Munzur meyiti berdê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Meyit berdenê, meyit berdenê tavi, meyit vera xızz kerdene estenê uwe berdenê. Meyit berdê, o qese doğriyo. Ez ree dı rey, ma ree, dı rey ververê Çhemi ro şimê, heni goni jêde Çhem de böli nêbiyene, meyıti uwe berdenê…
Vanê, rozê hat soni uwe meyıti berdê, uwe zofi meyit berdê, vanê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Uwe meyıti berdenê… Tavi Tırku pil ve qız hete ra qırr kerdene Qemerê Cıvrailê Khêji: Hete ra qırr kerdene,
Çeneke ra qırr kerdene
lazeki ra qırr kerdene
qe nêverdene ke, butu qırr kerdene
Domanê Çewresi süngü kerdene tıra kıstene,
Domanê ke di (2) roji amê dina süngü kerdenê pa kıstene,
Domane ke hire (3) roji amey vi dina, pêro süngü kerdenê pa kıstene...
Domani pêro süngü kerdenê? Qemerê Cıvrailê Khêji: Süngü kerdene tıra kıstenê,
Domano ke hire (3) roji amo dina süngü kerdenê,
Domano ke di (2) roji amo dina süngü kerdenê tıra kıstene,
Domano ke asme amo dina süngü kerdenê tıra kıstene,
Domano ke zu (1) roze amo dina pêro süngü kerdenê kıstenê
Yi ewke ke tey vi qesey kerdenê, yi Xêfay ke tey vi qesey kerdenê mare peê coy vatenê,
yi Qelfe ke guretê berdê,
heni verê Deru de,
verê Kou de,
çıke na hetê Dewa Kuresu de ki berdi qırr kerdi Heya vaze Qemerê Cıvrailê Khêji: Ağaê mıke tı vine. Hetê aşıra Khalu de qırr kerdi.
Hetê Ovacığe de qırr kerdi
Mılet amenê mare qesey kerdenê, vatenê,
yi ciniye tezi…
veyvikê tezi…
taê ki Esker heni berdenê pê kaykerdenê…,
hona kıstenê...
Yane şiyasetu de zulımo de xıravıni kerdenê
Zulımo de xıravın kerdenê..,
zof zulimo de çetin kerdenê… Waxto ke Aşırune butu sıma de bı-guretenê? Qemerê Cıvrailê Khêji: Efendiye mı!
efendiye mı!
ayv yeno!
Aşıru ke ma de bı-guretene..!
Tek dı (2) Aşıru ke bı-guretenê besbiyenê!
Esker nêamenê,
Esker peyser cêrene ra.
Vınde to ra jüna vajine,
waxto ke Esker amey vi naveri hetê Demenu, ma ke voz da Koy, ita Dewunê hora bime tever. A roza ke bonê ma fişte ra cı vêsna,
ita na Dewe ma vişte ra cı vêsna. Piyê mı phonc-ses tenê mordemê ho gureti amê, ita sarê Koê Sosın , mı tora nêva,
era tu salığ da. Esker gereke biamınê o sarê Koê Sosın. Uza Gavan esto, piyê mı o Gavan de vınet -tede Meterıs guret,-
Uza sate tamam Eskeri de pêro nêda, zu Haq zoneno, ez nêzon, mı nêmorde uza o Gavan de çıxaşi Esker qırr biyo.
Tek zu Haq zoneno.
Feqat peê coy, têpiya Eskeriye ra taê hesir amey ma re tesmilê ma bi. Taê Eskeri hora ma heşir gureti.
Taê Esker ki eve ho amey tesmil bi, amey wertê made tesmil bi, tesmilê ma bi. Ma ki yi Eskero heşir berdi vêrdi-nay-ra rusnay şi.
Yine (Eskero ke amo tesmil biyo) vatenê, „Evdıla Pasay emir do, gereke peyser bıjê ro Eskeri, Ordi peyser bıjê ro “
O sıre de Cıvrail Ağa (Dewa Arekiye ra Pilê Demenu, wayirê Uzağzade say kerdenê) kote ra werte Demenu, o ki Pilê Demenu vi, o ki Uzağzade say kerdenê. Cıvrail Ağa kote ra wertê Demenu vake, ez nêwesunê, nêzon vake.., kote ra wertê Demenu,
Demenu berd tesmil kerdi, pêro Aşıra Demenu qılae ra, şi tesmil bi, Cıvrail Ağa vake, şêrê tesmil vê, kêşi nêkısenê. O butu mıleto ke tesmil bivi, qırr kerdi, uza ra têpiya Esker amê, Esker têpiya hona çarna ro Koy. Peê coy nae ke amey tesmil bi vi, yine qesey kerd mare, ma qesey yinu ra gureti..
Waxto ke Cıvrail Ağa nêşiyene? Qemerê Cıvrailê Khêji: O Cıvrail Ağa ke wertê Aşıra Demeni nêkotenê, Demenu nêberdenê tesmil nêkerdenê, aşıra Demeni ke tesmil nêkerdenê, endi o waxt Ordi peyser guretenê, Esker Koy nê-ve-ji-ye-nê…
Kamıji Cıvrail Ağa?
Qemerê Cıvrailê Khêji: O Cıvrailê Xırancıke vane, na Dewa Arekiye de vi
Ez yane serva Piyê tora van, eke nêşiyenê ewk biyenê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Piyê mı peê coy herey tesmil bi. Ey (Cıvrailê Arekiye) Demenu berdi tesmil kerdi vi, ey (Cıvrailê Arekiye) Demenu berd tesmil kerd. Piyê mı wertê Demenu ra feteliya ke Hukmat thoae nêkeno, amê yane seke çiye heni kuno werte dezi yane o ki jê Pir vi yane o ki jê “Tikmê Demenu” say biyenê.
Peki kokê na Demenu kotiya yeno, tu zona yaki çhond sey sera ita ro na mılete ma? Qemerê Cıvrailê Khêji: Çhond sey serra, ae nêzome. Hermeta Civrailê Khêji kuna wertê qeşi, qesey kena vana , mıllet corde qırr kerd, cêrde qırr kerd.
Nia de mesela Demenu ra 50-60 nıfısa ho ita biya, ninu ra
dı (2) Bıray vejiyo ro Ko,
hire (3) Bıray vejiyo ro Ko,
dı (2) Domanê Apê ho Qemeri vejiyo ro Ko.
Yane 60 Nıfıse ra phonc (5) tene vejiyo ro Ko.
Her sarê taxa Demenu ra 5 teney vejiyo ro Ko,
Mıleto bini butu 38i de qırr kerd.
O milono ke vano Derê Laçi de qırr kerdo, o zu milonê Derê Laçi de qırr kerdo. Na eke mende… Xıdırê Lazê Qemerê Cıvraili vane, zu Milone qırr nêbiyo hama eve se hazaru mıllet qırr kerdo Qemerê Cıvrailê Khêji: Xıdırê mı çıke Demenu jêde qırr nêbi. Yi Demenu uza Derê Laçi de qırr nêbi, Demenu hora tesmil bive, heni berdi qırr kerdi. A eke uza Derê Laçi qırr kerdi pêro Aşuru vi, Beytu vi, Semku vi, Demu vi, Khalu vi, Avasu vi …
Hermeta Civrailê Khêji işte Demenu pêro tesmil bia vi, Demenu butu tesmil bia vi, butu berdi qırr kerdi. Lazê Qemerê Cıvrailê Khêji Xıdır vano: Domanu ve Hermetu butu qırr kerdi Hermeta Cıvrail Khêji ra pers keno, peki 38i yeno rat u viri, a cınıka ke dığan viyê, berda Dewa Seynu peê Khêmeri ro estê? Qemerê Cıvrailê Khêji: A cınıke Demenıze viye, ala tı mıra pers ke. Ala qesey bıke Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma ke Ko ra vime 38i ra têpiya,
Ko ra feteliyenê. A cınıka dıgani ve dı (2) Domonu ra, uza zuyo de Kuresiz bi,
ma a cınıke ve 2 domani rusnay uza,
ma vake, sêro uza leê Kuresız de vınde ro. A cınıke Demenıze viye? Qemerê Cıvrailê Khêji: Demenıze viye, nıka na dewa Xozmerağe ra viye, Na Xozmerağe ra? Qemerê Cıvrailê Khêji: Na dewa Xozmerağe ra cinıya Soê Wuşên Begi viye. Dewa Xozmerağe ra moa İvraim Qur viye.
Heya Qemerê Cıvrailê Khêji: Ağaê mıke tı vine!
Demenu a cinıka Soê Wuşên Begi 've dı(2) Domenu ra benê uza tesmilê yi Kuresızi kenê.
O ki pêcêno beno Nahiyê Paxi vano, mı na cinıka Demenıze hêşir gureta.
Eke Kuresız ke heni vano,
benê a cinıka dıgani 've dı (2) Domanunê Demenu ra piya dewa Seynu de Khêmeru ro erzenê..., Khêmerê Seynu rê erzenê war...
Zarance kuna kemeru,
Zonê hode wanena.
Qılancıke
nisena gıle dare ra,
Zonê xode qıştnena.
Amnon yeno, beno germ,
Temuz zonê hode cızeno.
Mor u mılawın,
Teyr u tur,
Pil u qız,
Cin u ciamerd,
Serre na dinade her çi,
Zonê hode waneno.
Serre na dinade
her çi, her kes
zone hode gırano.
Wertê ninera
ça teyna ma
zonê hora vozdame!
Ça teyna ma
zone hora rememe!
Ma rememe kata some?
Zazaki zonê mao.
Bav u kali qeseykerdo.
Lawıki vatê, sanıki vatê,
Zonê ma zof şireno.
Zonê ho ça vindkerime,
Zonê sari ça ser kerime,
Zonê ho ça bın kerime!
Zonê sari ça ser kerime!
Zonê ma ke bi vind,
Ma ki beme vind!
Lawıki bene vind,
Sanıki bene vind,
Roşt bena vind,
Tari maneno!
Beme lal, beme kêr,
Beme bê pa u bê per,
Kume bıne destu,
Gıneme vêrrê dêsu,
Halê mare u waxt
her kes huyino,
- ne ke her!
Olimpos, Hurumê khani de koyê wayırano.
Zeus ve wayıranê binu ra wuza mendene.
Olimpos, eski Yunan’da tanrıların dağıdır.
Zeus ve yardımcıları orada kalıyorlardı.
Ararat: Ağrı dağı
Mılpet: Mılpet dağı. (Kuzey-doğu Dersim’de
Tercan-Çayırlı arasındaki ulu dağ).
Qumriya: Kumriye.
Wertê şindoranê Pulemuriye de, verva dewa
Wustami de, zu ko u jiara.
Pülümür sınırları içerisinde, Üçdam köyünün
karşısında bulunan dağ ve ziyaret.
Sengule: Şengül dağı.
Şindorê Erzıngani u Pulemeriye de, mıntıqa
Derê Balabanu de, gavanê Sanse de zu ko u jiara.
Erzıncan-Pülümür sınırının, Balaban Deresi,
Sansa boğazı mevkiinde, yüksekçe bir dağ ve ziyaret.
Bağıre: Bağır dağı. Şinderê Pulemuriye u Geği de,
ko u gola xo jiara.Pülümür-Kiği arasında,
üzerinde göl bulunan kutsal dağ.
Xaskare: Haskar. Lewê kemerê Duzgıni de
jiara. Düzgün Baba dağına bitişik kutsal tepe
Jêle: Zel dağı
Buyere: Kutsal Buyer dağı ve gölü.
Duzgın: Düzgün Baba dağı
Sulvus: Sülbüs Baba dağı
Khalo Sıpe: “Ak saçlı ihtiyar” anlamına gelen,
Ağaşenliği (Şêniya Ağawu) köyündeki ziyaretgah.
Ayrıca bir de Heniyê Khalê Sıpi (Ak saçlı ihtiyar çeşmesi) adlı bir ziyaret vardır.
Thuzık: Tujik Baba dağı.
Muzur: Munzur Baba dağı ve kutsal Munzur
gözeleri (Çımê Muzuri).
Qırxler: Kırklar dağı.
Wayır: Sahip. Zazaca’da tanrı anlamı da taşımaktadır.
Des u dı wayıri: Antik Yunan’nın Olimpos’da
yaşayan 12 büyük ve ölümsüz göksel tanrıları.
Muzur: Munzur Baba dağı ve kutsal Munzur gözeleri (Çımê Muzuri).
Khalo Sıpe: “Ak saçlı ihtiyar” anlamına gelen, Ağaşenliği (Şêniya Ağawu) köyündeki ziyaretgah. Ayrıca bir de Heniyê Khalê Sıpi (Ak saçlı ihtiyar çeşmesi) adlı ziyaret vardır.
Bêvın: Bent yaylaları. Pülümür’de Süleyman uşağı ve Yarbaşı köylerinin yaylaları.
Bilgês: Bilgeç dağı ve yaylaları, Ovacık’ta.
Heyraniye: Heyrani yaylaları. (Erzıncan sınırları içerisinde, Mılpet dağı eteklerinde, Selepur nahiyesine bağlı köylerin yaylası).
Sulvus: Sülbüs Baba dağı, Nazimiye.
Thuzık: Tujik Baba dağı.
Jiara Şiaye: Siyah ziyaret. Pülümür’de, Bêvın (Bent) yayları üzerindeki doruk noktanın adı.
Qumriya: Kumriye.
Wertê şindoranê Pulemuriye de, verva dewa Wustami de, zu ko u jiara. (Pülümür sınırları içerisinde, Üçdam köyünün karşısında bulunan dağ ve ziyaret).
Bağıre: Bağır dağı.
Şinderê Pulemuriye u Geği de, ko u gola xo jiara.
Pülümür-Kiği arasında, üzerinde göl bulunan kutsal dağ.
Şindorê Erzıngani u Pulemeriye de, mıntıqa Derê Balabanu de, gavanê Sanse de zu ko u jiara.
Erzıncan-Pülümür sınırının, Balaban Deresi, Sansa boğazı mevkiinde, yüksekçe bir dağ ve ziyaret.
Çımê Halvoriye: Halvori Gözeleri, Munzur nehri kıyısında.
Çımê Muzuri: Kutsal Munzur Baba Gözeleri
Mılpet: Kuzey-doğu Dersim’de, Çayırlı-Tercan arasındaki en yüksek dağ.
Qırxler: Kırklar dağı.
Yoğurgol: Ağırgöl (Çayırlı sınırları içinde, Hasan Efendi’nin köyü Başköy (Baskoyiye) yakınlarında, dağların üzerindeki kutsal göl).
Khal Bava: Kal Baba, Monse (Çayırlı).
Monse’de, wertê dewanê Tolıstani u Şêfkare de zu ko u jiara.
(Çayırlı’da Tohlıstan (Pınarlı) köyü ile Şefkar (Tosunlar) köyü arasında kutsal dağ.
Ağ Bava: Ağ Baba, Monse (Çayırlı).
Çam Bava: Çam Baba, Monse (Çayırlı).
Ağ Baba, Khal Baba ve Çam Baba dağları, Pınarlı (Tolıstan) ve Şefker (Şêfkare) köyleri arasında bir üçgen üzerinde olup karşı karşıyadırlar. Ziyaretgahdırlar.
Wayır: Sahip. Zazaca’da tanrı anlamı da taşımaktadır.
Ez
Pulemoriyê ra Ali Heyder
Seydu kiştivi piyê mı, zaf rew
Seweta zu mayına
Sura, lenge.
Zu maa mı mende,
Zu ki ez.
Namê maa mı: Gulistane biye,
Hama Ana Gule vajina koanê ma de,
Maa mı ra.
Maa mı Gule,
Suku ra teyna Pulemoriye diye, zu raê
Çık bi, çınayre bi mı virri ra şi
Xalê mı ra pia ameyve Pulemoriye.
Çialu vırastene zanena, Maa mı Gule
Aspor biyaene zanena,
Esqê Yimam Caferi re duway kena
Duzgın Bavay re qurvan wuad kena.
Duzgın Bavay re qurvan wuad kena ke
Lazê xo Ali Heyder xo bıxelesno,
Ra xeleşiyo ni kou ra, bıxeleşiyo
Wendene, nusnaene bımuso Ali Heyder
Zon bımuso
Çêverê dugeli de ca bicê ro.
Maa mı Gule çheke estene zanena
Duway kerdene zanena,
Yimam Wuşêni, Sey Rızayi
Dırveta Qerqesune ron ra dax kerdene,
Lazê xo dıma berbaene,
Zanena, Ana Gule.
Tırki nêzanena, zon nêzanena...
Wuadê maa mı guretivi
Hawt serri de biyu, qurfüne yi kou ra
Ravêri Pulemoriye de, dıma Elejiz de mı wendive
Sayiya nalbend Ali ra.
Mektevo vıren, mektevo werten, vajime
Tenê herey, tenê rew
Mı xo lise de di.
Seveta sarrê huşkêna mı ra bi,
Ya ki zovina sevev ra bi, reê bi
Çêyê nalbend Ali ra erjüne tever.
Xundê raanê kou, zor amê hire serri lise,
Pulemeriyê ra Ali Heyderi rê,
Peydena Anqara.
Mı postali boya kerdi, qezeteyi roti
Hamaleni kerde, Anqara de, hal de
Wo taw
Şiyu fakulta, wertê şêfiliye de
Çı kar ke mı di, gurine ke
Wastena maa mı bê ro hurêndi
Pulemoriye, maa xo, xo virr ra nêkerde hama
Zonê yi kou, mı kerd xo virri ra
Tam hawt serri vêrdive ra, mı maa xo nêdive
Maa xo Gule
Qurvan wuad kerdive Duzgın bavay re ke
Lazê xo Ali Heyder bıwano.
Sa biyu xo ve xo,
Mı va “wastena ma mı biye”
Mı wast ke
Yi kou, yi dewu, maa xuya kokıme bıvini.
Ez Pulemoriyê ra Ali Heyder
Wendis u nustis zanon, gıravate giredaene zanon
Suke de fetelayis zanon
Mektevo werten, lise qedena
Fakulta Huquki xelesna
Pulemoriyê ra Ali Heyderu ez.
Eke bıwaji bonu hakim
Namê mıletê Tırki ra qeraru danu, hetê qanuni ra
Kurşi de cubeanê şiaenê yaxe belekunu konu pay
Eke bıwaji bonu savci, bonu awkat.
Ez Pulemoriyê ra Ali Heyder
Lazê Ana Gule Ali Heyderu ez
Destanê xo bidê mı koê ma
Destanê xo bıdê mı Elejiz, Mamekiye, Bingol
Huqukdar Ali Heyder yeno
Ana Gule, nun u ron ra tedarık bıvine
Pulemoriye ra Ali Heyder yeno
Lazê to yeno, Ana Gule...
Mı telgrafê ğunt nalbend Ali rê
Xevere bırusno, müjda maa mı Gule do
Xısım u derezau rê,
Qomi rê, pêrune rê, xevere bırusno.
Der u ciran, pil u qız
Bonê zerri bi pırr, ser de şi
Cêniyu haylemeye nave pıra
Vırendiya haylemi de maa mı
Berbayi, berbayi, berbayi...
Bive pirmotıkın riyê maa mı
Destê xo bive pirmotıkın
Mı phaçi kerdi
Destê pirmotıkıne ke thamarê xo biye khewe,
Destê maa xo Gule.
-Nasılsın, eyi misin Ana?
Maa mı motê riyê mı biyê, vınıte
Ezı ki qaytê riyê daê biyu,
Ma hurdeminê ra veng u vaz nêvejino.
Ez Pulemeriyê ra Ali Heyder
Ez ezayê hakimeni Ali Heyder
Ez ezayê savciyeni Ali Heyder
Ez ezayê awkateni Ali Heyder
Ez lazê Ana Gule Ali Heyder
Ez huqukê Roma zanonu,
“Zilyetlik, vazülyetlik, müruruzaman,
Temerrüt, şifa hakkı, irtifak hakkı”
Serri ke ravê rê serru ra
Qe jüye mı virri ra nêsona
Ez Lazê Ana Gule Ali Heyder
Mı zonê maa xo kerd xo virri ra
Maa mı zonê mı nêzanena.
Jê dı lalu
Qaytê riyê jüvini beme, vındeme
Selaaaam sıma rê bo,
Sıma maê ve laji ra jüvini ra cê ra kerdi
Selam sıma rê bo...
Nustoğ: Şemsi Belli
Çarnaoğ: M. Tornêğeyali
Nisane 2006
¹. Çıme: Şiirlerin Diliyle Dersim, Özgün E.Bulut
Nusnoğ: Şemsi Belli, Anayaso, Doğu Anadolu Şiirleri
². Na kılame hetê mı ra ameyve çarnaene u Pêserokê Dersimi, Amora hireyine de vejiyayvi. (Dersim, sayı:3/Haziran 1996).
Nıka mı newe de kerde raste.
³. Kıtavê Ali Kayay “Dersim Tarihi” de,
“Dersim de Zazaki Dili İle Örnek Bir Şiir” nuşiyo. (Ali Kaya, Dersim Tarihi, Can yayınları, 1999/sf:50-58).
Hama çime u çarnaoğ beli nêkerdo, nênusno.
4. Na kılame, hetê P. Sodıri ra ki çariya zonê ma. (Ware-2).
