HES VE HIRÊ GAU RA

 

 

Hirê gay bi

Hirêmêna ki jê jü bıray bi,

Jü şia bi,

Jü sur bi,

Jü ki bor bi.

 

 

Verg era dıme nêkutêne,

Hes era ser nêkutêne,

Yi pêro-pia pilê na kou bi.

Pileni hêşi destra vêjiay vi,

Hewnê sewe cırê çine bi!... 

 

 

Rozê, hes vejiya ame lewê gaê suri u gaê bori,

vake:

»Ağaênê! Pasayenê!

Sıma pilê na kounê!

Hem wayirê rozu,

Hemı ki wayirê sewunê!

 

Sıma ke na gaê şiay mı dê,

Bergê sıma ra reyna nêvêron ra!

Sıma ke nêdanê mı gaê şiay,

fetelneme jümini ko ve ko ra! 

Biderê mi gaê şiay,

Eve mırdiye xorê buri.

Hirêmêna cê'me heq-bıraiye,

Na kou ra keme ciraniye!« 

 

 

Eve dek u duwarao hesê bırri..

Xapneno gaê sur u gaê bori

Gaê şiay de dano pêro,

Gındır keno, fino zerê deri. 

 

 

Gao şia niyadano ke,

Gao sur ve gaê bori ra

Qe nêjdi nêbenê,

Haê şêrkenê düri ra.

Gao şia qoreno, vano:

 

 

»Bırayênê!

Çaê mi teyna caverdanê?

Zeke ma biray bime!

Çıra hên düri vindenê?

Sima gos ‘ro hêşi menê,

Hes sıma xapneno!

Mıra têpiya cêreno ’ra sima,

Sıma ki weno!

Bırao ke biray rê xayinên keno,

O, tayna beter mıreno!«

 

 

Gao şia hên vano,

Bêveng gıneno waro; pa sono...

Hesê bırri niseno ser,

Gaê şiay xenekneno.

Kaskeno beno qurnê xo,

Eve çêf u ref reqeşino.

Pê baqıliya xo beno sa,

Vano ›mıra berz çino pasa!‹

 

 

Wertê ra ke dı-hirê roji vêrenê ra,

Reyna vêjino tever,

Dota kilamunê xo vano,

Yeno gıra gıra:

 

»Çığaşi wes bi goştê gaê şiayi!

Na raê ki şêri talavê gaê suri!

Bıxapnine hurdêmine,

Jümini ra bıkeri düri!

Xorê ser nişi, cigeru zerê ra veji buri...!« 

 

Ta dano 'ra xo ›Heso bıra!‹

Oncia yêno gıra gıra.

Seke beno nêjdiyê gaê bori,

Gao bor vano:

 

»Heso bıra, ama çira?« 

 

Hes vano:

 

»Bıra, bıra!

Ağayêni vazê, layêqê tuya!

Pasayêni vazê, to sera çiniya!

Ağa ki tuya, pasa ki tı `ve xuya!

Tı mırê hem pasawa, hemi ki piya.

Bê bıde mı na gaê suri,

Ey caverde xorê buri,

Serê na kou ra endi kun ‘ve düri

Od bo ke, reyna hetê to ser m'êri!« 

Hes gaê bori xapneno.

Gao bor, gaê suri caverdano.

 

 

Cıra ke düri sono; gao sur têyna maneno.

Gao sur niadano ke, hes hao dotra yêno,

Xo çarneno, motê gaê bori beno.

Hona famkeno ke; hey wax!

Hesê bırri `ve gaê bori ra qesê xo kerdo jü,

Gao bor hao düri sono...

Dıme ra venga cı dano:

 

»Bıra çıra mı têyna caverdana?

Hes to xapneno!

To ke teyna menda, rozê ki tu weno!

Bê meso! Hes quwetıno,

Mara kês teyna êyde basnêkeno!« 

Gao bor gos pa nêkuno, oncino sono derero.

Hes xo kuno ‘ve gaê suri ra, meredneno hardro.

Gao sur ke gıneno waro, gao şia yêno ‘ra çımu ver:

 

»Bırayênê!...

Sıma gos ‘ro hêşi menê,

Hes sıma xapneno!

Mıra têpiya cêreno ’ra sıma,

Sıma ki weno!

Bırao ke bıray rê xayinên keno,

O tayna beter mıreno!

Xo-xode vano, ›demeke, rew bo herêy bo ki

Xayin kerdena xora jêde vêneno!‹« 

 

 

Gao sur ke êndi cêser kuno,

Hes lımunê xo fino ra zerr u pısıku

Zerr u pısıku zerêde pıskneno.

Gaê suri kaskeno beno antoqê xo,

Niseno ro ser mırd weno. 

 

 

Roze, roza hêştina.

Hes reyna beno tever,

Lawıka xo vano:

 

›Çığaşi wes bi goştê gaê şiayi!

Zaf şiren bi zerr u pısıkê gaê suri!

Gao bor hora saf u bomo,

Hala reyê dorme ’ro şêri!

Roê deyi ki bijeri,

Mırodê xo hona biyari!« 

 

Hes dorme qolaçan keno,

Yêno vıreniya gaê bori.

Gao bor niadano ke,

Hesê bırri hao dotra yêno, vano:

 

»Heso nafa çıko?

Gaê şiay u gaê suri ra

Haê kerdi boka to!

Qey, to sond nêwerd ke,

Reyna hetê mı ser m'êrê?« 

 

 

Hesê bırri urzeno pay,

Dı lıngu sero kuno kay,

vano:

 

»Tew, to ki inam kerd ha?

Tı ke baqıl biyêne,

Bıraê xo mı dest nêdêne!

Nıka nawa teyna menda...!

Eke şikina, xo bıxelesne mı dest ra!« 

 

Hes vêrdino 'ro gaê bori, dêmdano,

Gao bor niadano ke, zorê xo cı nêsono,

Hona gıneno xoro, ›ax u wax!‹ keno:

»Na çıke biye, mı've xo dêsti kerde!

Mi fetelnê arde sarê xo serde!

Ez çıtur qan bi, eve qesa hesê tereşi!

Bıraunê xo bêri bıkeri werdê hêşi!«

 

 

Xafılde yênê ra çımu ver,

Ğeyalê gaê şiay u gaê suri:

»Bêbextêni kêşi rê mal nêbena...!

Kamo ke bêbextêni keno,

Mezela xo 've xo dêşti kıneno!« 

Gao bor araq' de fataşino.

Qefelino, fırre ra kuno.

 

Hes niseno ser, eyi ki xenekneno

Çımê xo cadinê, vengê xo bırino.

Hes kaskeno beno antoqê xo,

Ebe na qeyde beno ser mırodê xo. 

 

Roza bine vêjino 'ro gılê kou,

Bêters u bêserm qorreno:

»Na dina ke eve xêğu pırr nêbiyêne,

baqılu çıtur dem u dewran ramıtêne?

Gau ke verva mı phoşti jümini dêne,

mı çıtur hirêmêna pia werdêne?

Aqılê mıno famker ke nêbiyêne,

Ez nıka na kou ra geste merdêne!«

 

 

 

Na kou ra hirê gay bi.

Hirêmêna ki jümini rê jê bıray bi.

Jü şia bi,

jü sur bi,

jü ki bor bi

Hirêmêna-pia pilê na kou bi.

Vatena hêşi dıma şi,

Jü've jü têdıma qan bi.

Jümini rê xayinên kerde

Peyniye de

pêro-pia hêşi rê bi werde...

---------------------------------------------------------------

Arêker: Hawar Tornêcengi 

- Na fable, sıfte Ware 6, Gulane '94e de nêşir biye. ita de tenêna kerde areze u serraste. 


http://www.sansaderesi.com/article_view.php?id=616

-------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------



HES VE HIRÊ GAU RA 







Hirê gay bi
Hirêmêna ki jê jü bıray bi, 
Jü şia bi, 
Jü sur bi, 
Jü ki bor bi.

Verg era dıme nêkutêne,
Hes era ser nêkutêne, 
Yi pêro pia pilê na kou bi.
 

Pileni hêşi dest ra vêjiayvi,

Hewnê sewe cı rê çine bi!...

 

Rozê, hes vejiya ame lewê gaê suri u gaê bori,

vake:

 

»Ağaênê! Pasayenê!

Sıma pilê na kounê!

Hem wayirê rozu,

Hemı ki wayirê sewunê!

Sıma ke na gaê şiay mı dê,

Bergê sıma ra reyna nêvêron ra!

Sıma ke nêdanê mı gaê şiay,

Fetelneme jüvini ko ve ko ra!

Bıdê rê mı gaê şiay,

Eve mırdiye xo rê buri.

 

Hirêmêna cême heq bıraiye,

Na kou ra keme ciraniye!«

 

Eve dek u duwarao hesê bırri..

Xapneno gaê sur u gaê bori

Gaê şiay de dano pêro,

Gındır keno, fino zerê deri.

Gao şia nia dano ke,

Gao sur ve gaê bori ra

Qe nêjdi nêbenê,

Haê şêrkenê düri ra.

 

 

Gao şia qoreno, vano:

 

»Bırayênê!

Çaê mı teyna ca verdanê?

Zeke ma bıray bime!

Çıra hên düri vındenê?

Sıma gos ro hêşi menê,

Hes sıma xapneno!

 

Mı ra têpia cêreno ra sıma,

Sıma ki weno!

Bırao ke bıray rê xayinêni keno,

O tayna beter mıreno!«

 

Gao şia hêni vano,

Bêveng gıneno waro; pa sono...

 

 

Hesê bırri niseno rê ser,

Gaê şiay xenekneno.

 

Kaskeno, beno qurnê xo,

Eve çêf u ref reqeşino.

 

Pê baqıliya xo beno sa,

Vano ›mı ra berz çino pasa!‹

 

Wertê ra ke dı hirê roji vêrenê ra,

Reyna vêjino tever,

Dota kılamunê xo vano,

Yeno gıra gıra:

»Çıqaşi wes bi gostê gaê şiayi!

Na raê ki şêri talavê gaê suri!

Bıxapnine hurdêmine,

Jüvini ra bıkeri düri!

Xo rê ser nişi, cigeru zerê ra veji buri...!«

Ta dano ra xo ›Heso bıra!‹

Oncia yêno gıra gıra.

Seke beno nêjdiyê gaê bori,

Gao bor vano:

»Heso bıra, ama, çıra?«

 

 

Hes vano: 

»Bıra, bıra!

Ağayêni vazê, layêqê tuya!

Pasayêni vazê, to sera çina!

Ağa ki tuya, pasa ki tı ve xuya!

Tı mı rê hem pasawa, hemi ki piya.

Bê, bıde mı na gaê suri,

Ey caver de xo rê buri,

Serê na kou ra endi kun ve düri

Od bo ke, reyna hetê to ser mêri!«

 

Hes gaê bori xapneno.

Gao bor, gaê suri ca verdano.

 

 

Cıra ke düri sono; gao sur têyna maneno.

Gao sur nia dano ke, hes hao dot ra yêno,

Xo çarneno, motê gaê bori beno.
 

Hona fam keno ke; hey wax!

Hesê bırri ve gaê bori ra qesê xo kerdo jü,

Gao bor hao düri sono...

 

Dıme ra venga cı dano:
 

»Bıra, çıra mı têyna ca verdana?

Hes to xapneno!

To ke teyna menda, rozê ki tu weno!

Bê meso! Hes quwetıno,

Ma ra kes teyna êyde bas nêkeno!«

Gao bor gos pa nêkuno, oncino sono dere rê.

Hes xo kuno ve gaê suri ra, meredneno hard rê.

Gao sur ke gıneno warê, gao şia yêno ra çımu ver:

 

 

»Bırayênê!...

Sıma gos re hêşi menê,

Hes sıma xapneno!

Mı ra têpiya cêreno ra sıma,

Sıma ki weno!

Bırao ke bıray rê xayinêni keno,

O tayna beter mıreno!

 

Xo xo de vano, ›demeke, rew bo herêy bo ki

Xayin kerdena xo ra jê de vineno!‹«

Gao sur ke êndi cêser kuno,

Hes lımunê xo fino ra zerr u pısku

Zerru pısku zerê de pıskneno.

Gaê suri kas keno, beno antoqê xo,

Niseno rê ser, mırdi weno.

 

Rozê, roza hêştine,

Hes reyna beno tever,

Lawıka xo vano: 

›Çığaşi wes bi gostê gaê şiayi!

Zaf şiren bi zerru pıskê gaê suri!

Gao bor ho ra saf u bomo,

Hala reyê dorme rê şêri!

Roê deyi ki bijeri,

Mırodê xo hona biyari!«

 

Hes dorme qolaçan keno,

Yêno vıreniya gaê bori.

Gao bor nia dano ke,

Hesê bırri hao dot ra yêno, 

Vano: »Heso nafa çıko?

Gaê şiay u gaê suri ra

Haê kerdi boka to!

Qey, to sond nêwerd ke,

Reyna hetê mı ser mêrê?«

 

 

Hesê bırri urzeno ra pay,

Dı lıngu sero kuno kay,

 

Vano: »Tew, to ki inam kerd ha?

Tı ke baqıl biyêne,

Bıraê xo mı dest nêdêne! 

Nıka nawa teyna menda...!

Eke şikina, xo bıxelesne mı dest ra!«

 

 

Hes vêrdino rê gaê bori, dêm dano,

Gao bor nia dano ke, zorê xo cı nêsono,

Hona gıneno xo rê, ›ax u wax!‹ keno:

»Na çıke biye, mı ve xo deşti kerde!

Mı fetelnê, arde sarê xo serde!

Ez çıtur qan biyu, eve qesa hesê tereşi!

Bıraunê xo bêri bıkeri werdê hêşi!«

 

 

Xafılde yênê ra çımu ver,

Ğeyalê gaê şiay u gaê suri:

»Bêbextêni kêşi rê mal nêbena...!

Kamo ke bêbextêni keno,

Mezela xo eve xo deşti kıneno!«

 

 

Gao bor araq de fataşino.

Qefelino, fırre ra kuno.

Hes niseno rê ser, eyi ki xenekneno

Çımê xo ca dinê, vengê xo bırino.

 

 

Hes kaskeno beno antoqê xo,

Ebe na qeyde beno ser, mırodê xo.

 

Roza bine vêjino rê gılê kou,

Bêters u bêserm qorreno (lımeno):  

»Na dina ke eve xêğu pırr nêbiyêne,

baqılu çıtur dem u dewran ramıtêne?

Gau ke verva mı phoşti jüvini dêne,

Mı çıturi hirêmêna pia werdêne?

Aqılê mıno famker ke nêbiyêne,

Ez nıka na kou ra geste merdêne!«

 

 

Na kou ra hirê gay bi.

Hirêmêna ki jüvini rê jê bıray bi

Jü şia bi,

Jü sur bi,

Jü ki bor bi.

 

Hirêmêna pia pilê na kou bi.

Vatena hêşi dıma şi,

Jü ve jü tê dıma qan bi.

Jüvini rê xayinêni kerde

Peyniye de

Pêro pia hêşi rê bi werde... 

------------------------------------------------------- 

Arêker: Hawar Tornêcengi

Na fable, sıfte Ware 6, Gulane '94 e de nêşirbiye. 
İta de tenêna kerde areze u serraste. 

-------------------------------------------------------
Rastkerdoğ: M. Tornêğeyali